Trong nỗ lực đẩy nhanh chương trình chỉnh trang đô thị và xử lý dứt điểm nhà ở trên, ven kênh rạch, TP. HCM vừa gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường văn bản đề xuất hỗ trợ 10.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách trung ương dành cho ứng phó biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Đây được xem là nguồn lực quan trọng giúp Thành phố thực hiện mục tiêu di dời hàng chục nghìn hộ dân sinh sống dọc các tuyến kênh rạch trong giai đoạn 2025 - 2030.
Theo UBND TP. HCM, hệ thống sông, kênh, rạch từ lâu đã đóng vai trò tuyến thoát nước chính, góp phần điều tiết mưa lũ và tạo không gian xanh cho cộng đồng. Tuy nhiên, suốt nhiều năm, tình trạng xây dựng và sinh sống tự phát trên các tuyến kênh rạch vẫn tồn tại phổ biến, đặc biệt ở những khu vực chịu áp lực thoát nước lớn.
Hàng chục nghìn căn nhà chen chúc ven bờ gây cản trở dòng chảy, biến nhiều đoạn kênh thành điểm nóng ô nhiễm, ngập úng và nguy cơ sạt lở, cháy nổ luôn thường trực. Cảnh quan đô thị cũng vì thế xuống cấp, chất lượng sống của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Không chỉ là câu chuyện môi trường, việc xóa nhà trên và ven kênh rạch đã được Trung ương đặt ra như một nhiệm vụ cấp bách. Trong Thông báo kết luận 235-TB/VPTW ngày 24/6/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu TP. HCM phải đầu tư mạnh mẽ và đẩy nhanh tiến độ xử lý nhà tạm ven kênh rạch, xem đây là ưu tiên quan trọng để chỉnh trang diện mạo đô thị. Bám sát chỉ đạo này, Đại hội Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ 2025 - 2030 cũng đặt mục tiêu đến cuối năm 2030 di dời xong 20.000 căn, tương ứng một nửa tổng số nhà ven kênh rạch toàn Thành phố.
Dù quyết tâm rất lớn, UBND TP. HCM thừa nhận giai đoạn hiện nay Thành phố đang phải dồn lực cho nhiều nhiệm vụ kinh tế - xã hội trọng yếu. Trong đó, mục tiêu tăng trưởng hai con số, đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông chiến lược như metro và hệ thống kết nối liên vùng đang đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ. Riêng chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các dự án chỉnh trang kênh rạch vốn chiếm tỷ lệ rất cao, khiến việc tự cân đối ngân sách gặp nhiều hạn chế.
Bối cảnh đó khiến Thành phố cần sự đồng hành của Trung ương để hoàn thành nhiệm vụ đặt ra. UBND TP. HCM cho rằng khoản hỗ trợ 10.000 tỷ đồng nếu được thông qua sẽ giúp giảm áp lực vốn, mở ra điều kiện để triển khai đồng bộ các dự án chỉnh trang, đẩy nhanh quá trình di dời và tái định cư người dân. Việc tăng tốc xử lý các điểm nghẽn ven kênh rạch không chỉ giải quyết ô nhiễm, sạt lở, ngập nước đang ngày càng nghiêm trọng mà còn góp phần cải thiện toàn diện môi trường sống của hàng trăm nghìn người.
Thành phố nhấn mạnh, chỉnh trang kênh rạch là nhiệm vụ mang tính tổng hợp, vừa bảo vệ môi trường, vừa nâng cao khả năng chống chịu biến đổi khí hậu, đồng thời tạo nền tảng xây dựng đô thị văn minh, hiện đại. Hệ thống kênh rạch khi được hồi sinh sẽ không chỉ là hạ tầng thoát nước, mà còn trở thành không gian công cộng chất lượng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đô thị lớn nhất cả nước.
Với tinh thần đó, UBND TP.HCM mong Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm xem xét, hỗ trợ nguồn lực để Đề án chỉnh trang nhà ven sông, kênh, rạch được triển khai hiệu quả ngay từ giai đoạn 2025 - 2030. Thành phố kỳ vọng sự phối hợp kịp thời giữa Trung ương và địa phương sẽ tạo bước đột phá, giúp hoàn thành mục tiêu di dời nhà ven kênh rạch đúng tiến độ, mang lại diện mạo mới xanh - sạch - sống tốt cho đô thị phía Nam.
