Tại TP.HCM – đầu tàu kinh tế cả nước, xu hướng số hóa doanh nghiệp gắn với các tiêu chí ESG (môi trường, xã hội, quản trị) đang được nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đón nhận như một chiến lược đột phá, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong nước và vươn ra thị trường quốc tế.
Được xem là trung tâm kinh tế - công nghiệp lớn nhất Việt Nam, TP.HCM hiện có hơn 350.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó DNNVV chiếm trên 90%. Với quy mô không quá lớn, nhưng các doanh nghiệp này lại có vai trò quan trọng trong việc tạo ra việc làm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và lan tỏa các mô hình sản xuất xanh. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế hướng đến phát triển bền vững, các DNNVV cũng đối mặt với nhiều thách thức về vốn, công nghệ và quản trị. Chính vì vậy, việc tích hợp ESG và chuyển đổi số trở thành hướng đi tất yếu để thích ứng, nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng yêu cầu của thị trường hiện đại.
ESG – viết tắt của Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị) – không chỉ là bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả phát triển bền vững của doanh nghiệp, mà còn là thước đo để các nhà đầu tư, khách hàng, và đối tác lựa chọn doanh nghiệp. Đối với DNNVV tại TP.HCM, việc áp dụng ESG là một quá trình mới mẻ, đòi hỏi phải thay đổi tư duy quản trị và tận dụng hiệu quả các công cụ công nghệ. Trong đó, chuyển đổi số đóng vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa các mục tiêu ESG.
Cụ thể, nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu triển khai các giải pháp công nghệ như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) để theo dõi, kiểm soát và tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng, nước và nguyên liệu đầu vào. Thông qua các thiết bị cảm biến và hệ thống giám sát trực tuyến, doanh nghiệp có thể đo lường lượng điện năng tiêu thụ, phát hiện rò rỉ năng lượng, điều chỉnh hệ thống sản xuất theo thời gian thực để giảm phát thải khí nhà kính. Đây chính là bước đi quan trọng giúp doanh nghiệp không chỉ tiết kiệm chi phí vận hành mà còn đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải carbon của thành phố.
Một ví dụ điển hình có thể kể đến là Công ty TNHH V.G – doanh nghiệp sản xuất bao bì giấy tại Khu công nghiệp Tân Tạo. Nhờ áp dụng hệ thống IoT giám sát năng lượng trong toàn bộ dây chuyền in ấn và cắt dán, doanh nghiệp đã giảm hơn 18% lượng điện tiêu thụ trong vòng một năm, đồng thời cắt giảm đáng kể lượng khí CO2 thải ra môi trường. Bên cạnh đó, việc áp dụng phần mềm quản lý nhân sự và đào tạo nội bộ trực tuyến cũng giúp công ty nâng cao hiệu quả quản trị nhân sự và thúc đẩy văn hóa doanh nghiệp bền vững.
Không chỉ dừng lại ở yếu tố môi trường, chuyển đổi số còn giúp doanh nghiệp tăng cường trách nhiệm xã hội. Nhờ hệ thống dữ liệu tự động hóa, các doanh nghiệp có thể theo dõi sức khỏe và an toàn lao động của nhân viên theo thời gian thực. Trong ngành chế biến thực phẩm và sản xuất hàng tiêu dùng, nhiều doanh nghiệp tại TP.HCM đã triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc nguyên liệu bằng QR code, giúp người tiêu dùng có thể kiểm tra thông tin sản phẩm một cách minh bạch, từ đó nâng cao niềm tin và uy tín thương hiệu.
Ở khía cạnh quản trị, việc ứng dụng công nghệ số mang lại tính minh bạch, khoa học và khả năng ra quyết định nhanh chóng dựa trên dữ liệu. Nhiều DNNVV đã sử dụng phần mềm ERP (quản trị nguồn lực doanh nghiệp) để kết nối các phòng ban trong cùng một hệ thống, giúp quản lý tài chính – kế toán, kho bãi, nhân sự và sản xuất một cách chặt chẽ. Qua đó, doanh nghiệp có thể phòng ngừa rủi ro, tăng tính tuân thủ pháp luật và giảm thiểu sai sót trong quản lý nội bộ – một yếu tố quan trọng trong tiêu chí “Governance” của ESG.
Tuy nhiên, để tiến trình tích hợp ESG và chuyển đổi số diễn ra hiệu quả, các DNNVV TP.HCM cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ chính quyền, các tổ chức tài chính và hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Trong thời gian qua, TP.HCM đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp như: “Chương trình chuyển đổi số cho DNNVV giai đoạn 2021–2025”, “Quỹ phát triển khoa học và công nghệ”, cũng như các chính sách ưu đãi tín dụng xanh. Những hỗ trợ này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ tiên tiến với chi phí hợp lý mà còn khuyến khích tinh thần tiên phong trong chuyển đổi xanh.
Mặt khác, việc xây dựng cơ sở dữ liệu ESG chuẩn hóa và hệ thống đánh giá hiệu quả thực thi ESG cũng cần được đẩy mạnh, nhằm giúp doanh nghiệp xác định đúng vị trí của mình trong hành trình phát triển bền vững. Các tổ chức tư vấn, hiệp hội ngành nghề và trường đại học có thể đóng vai trò cầu nối, cung cấp kiến thức, đào tạo kỹ năng và tư vấn chiến lược số hóa xanh cho doanh nghiệp.
Hướng tới tương lai, tích hợp ESG và chuyển đổi số không chỉ là chiến lược phát triển của từng doanh nghiệp, mà còn là động lực thúc đẩy TP.HCM xây dựng mô hình “thành phố xanh thông minh” – nơi mà kinh tế, môi trường và xã hội cùng phát triển hài hòa. Để làm được điều đó, cần một tầm nhìn dài hạn, một quyết tâm chính trị mạnh mẽ và sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Trong kỷ nguyên số, không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc phải thay đổi để thích nghi. Với sự năng động, sáng tạo và tinh thần tiên phong, cộng đồng DNNVV tại TP.HCM đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong hành trình “số hóa doanh nghiệp xanh”, góp phần làm nên một nền kinh tế bền vững, công bằng và bao trùm. Đây không chỉ là câu chuyện của hôm nay, mà là hành trình kiến tạo tương lai cho cả một thế hệ mai sau.
