Ngày 6/11/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 290/2025/NĐ-CP, quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước. Đây được xem là văn bản pháp lý quan trọng nhằm siết chặt quản lý, nâng cao ý thức bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước - lĩnh vực đang chịu nhiều sức ép từ phát triển kinh tế, đô thị hóa và biến đổi khí hậu.
Theo nghị định, mức phạt tiền tối đa đối với cá nhân vi phạm là 250 triệu đồng, trong khi tổ chức có hành vi tương tự sẽ bị xử phạt gấp đôi. Quy định này thể hiện rõ nguyên tắc công bằng, đồng thời tăng tính răn đe với các vi phạm quy mô lớn, có nguy cơ gây hậu quả nghiêm trọng cho môi trường nước.
Nghị định 290/2025/NĐ-CP không chỉ xác định rõ các hành vi vi phạm mà còn quy định chi tiết hình thức xử phạt, mức phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản và xử phạt. Những quy định này nhằm bảo đảm tính minh bạch, thống nhất trong thực thi pháp luật, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan quản lý xử lý nghiêm các hành vi xâm hại tài nguyên nước.
Một trong những nội dung đáng chú ý là quy định xử phạt hành vi hành nghề khoan nước dưới đất không có giấy phép. Theo đó, mức phạt dao động từ 10 đến 60 triệu đồng tùy theo đường kính ống chống hoặc ống vách của công trình. Cụ thể, công trình có đường kính đến 110 mm bị phạt từ 10-20 triệu đồng; từ 110 đến 250 mm bị phạt 30-40 triệu đồng; và trên 250 mm có thể bị phạt đến 60 triệu đồng.
Không chỉ dừng ở đó, nghị định cũng siết chặt các vi phạm liên quan đến phòng, chống ô nhiễm, suy thoái và cạn kiệt nguồn nước. Những cá nhân, tổ chức sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất, hay sản phẩm xử lý môi trường trong nông nghiệp và thủy sản sai quy định, gây ô nhiễm nguồn nước, sẽ bị phạt từ 10 đến 15 triệu đồng. Với các trường hợp không có phương án phòng ngừa ô nhiễm biển, không khắc phục khi xảy ra suy thoái, nhiễm mặn hoặc cạn kiệt nguồn nước, mức phạt tăng lên từ 30 đến 60 triệu đồng.
Đối với các hành vi vi phạm quy định về bảo vệ và ứng phó sự cố ô nhiễm nguồn nước, mức xử phạt dao động từ vài trăm nghìn đồng đến 250 triệu đồng tùy theo mức độ và tính chất vi phạm. Trong đó, hành vi vi phạm về hành lang bảo vệ nguồn nước bị phạt từ 50 đến 180 triệu đồng, còn vi phạm quy định bảo vệ nguồn nước nói chung có thể lên tới 250 triệu đồng.
Nghị định cũng dành phần riêng cho việc xử lý các vi phạm trong quá trình vận hành hồ chứa. Cụ thể, hành vi không bảo đảm mực nước trước lũ trong mùa mưa theo quy trình vận hành liên hồ chứa có thể bị phạt từ 30 đến 250 triệu đồng; các vi phạm liên quan đến việc cắt, giảm lũ hoặc xả nước về hạ du không đúng quy định bị phạt từ 100 đến 250 triệu đồng.
Việc ban hành nghị định mới được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, tăng tính răn đe, đồng thời góp phần nâng cao ý thức tuân thủ của các cá nhân, tổ chức trong việc bảo vệ tài nguyên nước, nguồn lực thiết yếu cho phát triển bền vững. Nghị định 290/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 25/12/2025.
