Đây là một trong những cuộc thanh tra chuyên đề đột xuất được thành lập theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Tham dự buổi công bố quyết định, có đại diện Tổng Công ty Giấy, đại diện Bộ Công thương, Bộ Tài chính; UBND tỉnh Tây Ninh. Đại diện lãnh đạo Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo lĩnh vực xây dựng (Cục VII) và thành viên Đoàn thanh tra, Tổ giám sát hoạt động đoàn thanh tra.
Cuộc thanh tra nhằm thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại hội nghị ngày 17/7/2025, Kế hoạch số 1505/KH-TTCP ngày 22/7/2025 của Thanh tra Chính phủ về thanh tra chuyên đề các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng, kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí.
Tại buổi công bố quyết định thanh tra, ông Chu Hồng Uy, Thanh tra viên cao cấp, Phó Cục trưởng Cục Cục VII, Thanh tra Chính phủ đã công bố toàn văn Quyết định số 679/QĐ-TTCP ngày 23/7/2025 của Tổng Thanh tra Chính phủ về thanh tra Dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam do Tổng Công ty Giấy làm chủ đầu tư.
Thời kỳ thanh tra: Từ khi triển khai dự án đến ngày 1/7/2025. Trường hợp cần thiết, có thể xem xét nội dung liên quan đến trước hoặc sau thời kỳ thanh tra nêu trên. Thời hạn thanh tra là 45 ngày, kể từ ngày công bố quyết định thanh tra.
Đoàn thanh tra, gồm 8 thành viên do ông Chu Hồng uy, Thanh tra viên cao cấp, Phó Cục trưởng Cục VII làm Trưởng đoàn.
Phát biểu tại buổi công bố quyết định thanh tra, đại diện chủ đầu tư - Tổng công ty Giấy, đại diện Bộ Công thương, Bộ Tài chính và UBND tỉnh Tây Ninh đã nêu những khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai thực hiện Dự án Nhà máy Bột giấy Phương năm trong 20 năm quan nhưng vẫn còn dang dở. Ý kiến của đại diện các đơn vị mong rằng, qua công tác thanh tra sẽ chỉ ra những khó khăn, vướng mắc để chủ đầu tư cùng các đơn vi liên quan cùng nhau tháo gỡ, xử lý dứt điểm những khó khăn vướng mắc của dự án.
Đại diện các đơn vị cho biết, sẽ thực hiện nghiêm Quyết định số 679/QĐ-TTCP của Tổng Thanh tra Chính phủ và kế hoạch của Đoàn thanh tra. Đồng thời sẽ phối hợp chặt chẽ với Đoàn thanh tra trong suốt quá trình thanh tra tại các dự án; phối hợp cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu theo đúng yêu cầu của Đoàn thanh tra.
Phó Tổng Thanh tra Lê Sỹ Bảy cho biết, thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại hội nghị ngày 17/7/2025, Tổng Thanh tra Chính phủ đã ban hành Quyết định số 674/QĐ-TTCP ngày 23/7/2025 về thanh tra một số dự án đang gặp khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp và có nguy cơ gây thất thoát, lãng phí nguồn lực, trong đó có Dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam. Qua đó phát hiện những hạn chế, bất cập trong chính sách và pháp luật, xác định rõ trách nhiệm và đề xuất biện pháp xử lý các vi phạm (nếu có).
Phó Tổng Thanh tra Lê Sỹ Bảy đề nghị Đoàn thanh tra nghiêm túc triển khai đầy đủ các nội dung theo đúng quy định của pháp luật và kế hoạch thanh tra đã được Tổng Thanh tra Chính phủ phê duyệt, đảm bảo đúng trọng tâm, trọng điểm, có chất lượng và đạt hiệu quả cao nhất; không làm cản trở đến hoạt động bình thường của đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác.
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Sỹ Bảy yêu cầu đại diện chủ đầu tư, các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ, chỉ đạo các đơn vị liên quan cung cấp đầy đủ thông tin, tài liệu và tạo điều kiện thuận lợi để Đoàn thanh tra hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam được Thủ tướng cho phép Công ty Đầu tư phát triển Giao thông vận tải (TRACODI) làm chủ đầu tư vào tháng 10/2003 với số vốn hơn 1.487 tỷ đồng, quy mô 100.000 tấn bột giấy/năm. Tháng 11/2007, TRACODI điều chỉnh tổng mức đầu tư lên gần 2.287 tỷ đồng (vốn ngân sách cấp 69,486 tỷ đồng; vay nước ngoài 1.322,35 tỷ đồng; vay ngân hàng thương mại 28,252 tỷ đồng; vay Công ty Tài chính Dầu khí 845,12 tỷ đồng và vốn tự có 21,519 tỷ đồng).
Do chủ đầu tư gặp khó khăn, tháng 6/2009, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định chuyển giao chủ đầu tư dự án từ TRACODI sang Tổng công ty Giấy Việt Nam (VINAPACO). Tổng số vốn TRACODI đã thực hiện đầu tư vào dự án là 2.021,704 tỷ đồng.
Tháng 6/2012, VINAPACO cơ bản hoàn thành xây dựng, lắp đặt thiết bị và chạy thử không tải. Tuy nhiên, quá trình chạy thử có tải không thành công. VINAPACO tiếp tục điều chỉnh tổng mức đầu tư lên gần 3.410 tỷ đồng và tìm các phương án đưa dự án vào hoạt động nhưng nhà máy không vận hành được.
VINAPACO cũng đã 3 lần đàm phán để ký lại hợp đồng chạy thử với Nhà thầu ANDRITZ nhưng phía ANDRITZ không cam kết đảm bảo kết quả chạy thử ra được sản phẩm cuối cùng vì nghĩa vụ của nhà thầu với hợp đồng cung cấp thiết bị và dịch vụ kỹ thuật ký với TRACODI đã hết.
Sau khi xem xét, đánh giá toàn diện hiện trạng dự án, các bộ, ngành và đơn vị có liên quan, Bộ Công Thương nhận thấy dự án đã không đạt được mục tiêu, việc đưa nhà máy vào vận hành không khả thi và đề xuất với Chính phủ cho phép dừng dự án.
Năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đồng ý đề nghị của Bộ Công Thương về việc dừng đầu tư dự án, đồng thời giao Bộ Công Thương khẩn trương xây dựng phương án xử lý đối với dự án, như thanh lý, nhượng bán... Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại dự án vẫn chưa được xử lý dứt điểm.
