Nhà xưởng sản xuất đường phên của gia đình anh Phạm Quang Yên (43 tuổi, trú tại xóm Xuân Lam, xã Nghĩa Hưng) rộng hàng nghìn mét vuông, được thiết kế hiện đại. Phía trong xưởng, nhiều nhân công đang tất bật với những công đoạn sản xuất đường phên để kịp trả đơn hàng cho khách theo đúng hợp đồng.
Anh Yên phấn khởi cho biết, trước đây, anh từng là chủ thầu xây dựng. Vợ là một điều dưỡng công tác tại một bệnh viện. Công việc của 2 vợ chồng đều ổn định, thu nhập khá.
Sinh ra và lớn lên tại làng quê gắn với nghề trồng mía có từ lâu đời, nhận thấy nghề làm mật mía, chế biến các sản phẩm từ mía như đường phên, đường phèn có thị trường tiêu thụ ổn định, anh Yên rủ vợ cùng nghỉ việc, về nhà mở xưởng sản xuất đường phên.
“Từng có công việc ổn định, thu nhập khá nên khi hay tin vợ chồng tôi nghỉ việc về mở xưởng sản xuất đường phên, ai cũng bất ngờ, thậm chí không tin.
Làm mật mía, chế biến đường phên, đường phèn là nghề truyền thống ở quê tôi. Tôi tâm huyết muốn phát triển nghề, nâng cao giá trị cây mía từ bao đời của cha ông”, anh Yên chia sẻ.
Đường phên được chế biến từ cây mía ép lấy nước nấu thành mật. Bếp nấu mật mía được anh Yên xây bằng bê tông kiên cố, gồm 3 nồi chuyên dụng nối liền nhau: nồi ngoài cùng để nấu mật, nồi giữa để đánh mật bằng động cơ quay, và nồi trong cùng có chức năng hâm mật.
“Công đoạn nấu là quan trọng nhất. Nếu lửa không đều, mật cháy thì đường phên sẽ mất vị thơm và màu sẫm đen. Quá trình nấu kéo dài hơn một giờ, vợ chồng tôi thay nhau khuấy đều để mật sôi đều, không bị khê cháy”, anh Yên chia sẻ kinh nghiệm sản xuất đường phên.
Mật sau khi đạt chuẩn được đưa vào chảo đánh có gắn mô-tơ, giúp đánh tan và sánh mịn trước khi đổ vào khuôn gỗ dài khoảng 60cm, rộng 6- 7cm. Khuôn sau khi sử dụng được rửa sạch, phơi khô, xếp ngay ngắn chờ mẻ tiếp theo.
Sau khoảng 15 phút đổ khuôn, đường bắt đầu cô đặc sẽ được tháo khuôn, dựng các tấm đường phên lên cho khô đều 2 mặt rồi xếp lại thành từng mẻ lớn để đóng gói và xuất ra thị trường.
Trung bình, một mẻ hơn 20 lít mật cho ra khoảng 20kg đường phên thành phẩm. Mỗi ngày, cơ sở của anh Yên nấu chừng 300kg mật.
Đường phên thay cho mật, là nguyên liệu chế biến nhiều món ăn. Hiện đường phên được bán với giá 27.000- 28.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, mỗi ngày xưởng lãi khoảng 600.000 đồng.
Hiện, sản phẩm đường phên tại cơ sở của anh Yên đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao. Thời gian tới, anh Yên sẽ nâng tầm sản phẩm lên OCOP 4 sao, hướng tới xuất khẩu.
Ngoài làm đường phên, xưởng của anh Yên còn sản xuất đường phèn. Anh Yên chia sẻ, đường phèn được nấu từ mật mía, sau đó để vào thùng 6- 7 tháng, khi lấy mật ra thì đường kết tinh lại, tạo thành những tảng phèn. Dưới đáy là đường cát kết tinh tự nhiên.
Đường phèn thường dùng để làm siro, ngâm mật ong, ngâm với hoa quả làm thuốc chữa ho... được bán với giá 150.000- 160.000 đồng/kg. Mỗi năm anh Yên sản xuất khoảng 3- 4 tấn đường phèn, cho thu nhập khá, ổn định.
Theo thống kê, toàn xã Nghĩa Hưng có khoảng 1.300 ha mía. Nhiều hộ dân đã mở cơ sở thu mua cây mía của người dân về sản xuất mật, đường phên, đường phèn, đường thảo dược...nâng cao giá trị cây mía, tăng thu nhập cho người dân.
Ông Đinh Thế Hiển - Trưởng phòng Kinh tế xã Nghĩa Hưng cho biết, nghề trồng mía nấu mật, làm đường là nghề truyền thống, có từ lâu đời, mang lại thu nhập khá cho người dân địa phương.
“Hiện một số sản phẩm làm từ mật mía đã đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao. Sắp tới, địa phương cũng quy hoạch vùng nguyên liệu mía cho làng nghề, đảm bảo chất lượng. Giúp làng nghề truyền thống phát triển, mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao thu nhập cho bà con./.
