Ngày 14/11, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ký Sắc lệnh miễn thuế đối ứng cho sáu nhóm nông sản nhập khẩu. Danh mục lần này khá rộng, gồm cà phê – trà; trái cây nhiệt đới và nước ép; ca cao; gia vị cùng nhiều loại nông sản khác. Chính sách mới được đánh giá là “cú hích” quan trọng, giúp các mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam có cơ hội phục hồi và mở rộng thị phần tại thị trường Mỹ – nơi nổi tiếng khắt khe bậc nhất.

Đáng chú ý, hồ tiêu là mặt hàng hưởng lợi rõ rệt. Trước đây, xuất khẩu tiêu sang Mỹ từng giảm hơn 28% do thuế đối ứng. Khi rào cản này được dỡ bỏ, ngành hồ tiêu hoàn toàn có khả năng quay lại quỹ đạo tăng trưởng. Các loại trái cây như thanh long, dừa tươi, xoài, bưởi, sầu riêng… cũng được dự báo sẽ tăng tốc mạnh bởi chúng đã hiện diện khá sâu trong hệ thống phân phối của Mỹ, lại phù hợp xu hướng tiêu dùng ưa sạch – chuộng sản phẩm minh bạch nguồn gốc.

Những tín hiệu tích cực này càng nổi bật khi đặt trong bức tranh xuất khẩu 10 tháng của năm 2025: tổng kim ngạch nông – lâm – thủy sản đạt hơn 58 tỷ USD, trong đó riêng thị trường Hoa Kỳ đóng góp 11,8 tỷ USD. Con số ấy chứng minh Mỹ không chỉ là thị trường lớn, mà còn là “thước đo chất lượng” đối với nông sản Việt Nam.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng ưu đãi thuế chỉ là “vé vào cửa”. Việc trụ vững tại thị trường này mới là thử thách thực sự. Hoa Kỳ hiếm có sự dễ dãi trong kiểm soát chất lượng; miễn thuế không hề đồng nghĩa với giảm thanh kiểm tra. Thậm chí, các hàng rào kỹ thuật đang được siết chặt hơn, buộc doanh nghiệp Việt Nam không chỉ làm đúng mà phải làm chuẩn – chuẩn quốc tế.

Những yêu cầu lớn nhất nằm ở các tiêu chuẩn: chứng nhận FDA; giám sát nghiêm ngặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật; quản lý kháng sinh trong thủy sản; truy xuất nguồn gốc đầy đủ từ nông trại đến sản phẩm cuối; và tuân thủ bộ tiêu chí ESG vốn ngày càng được coi như “giấy thông hành” trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Bên cạnh đó còn là áp lực về chi phí logistics, rủi ro tỷ giá và sự cạnh tranh từ nhiều quốc gia xuất khẩu mạnh.

Theo góc nhìn của giới chuyên môn, vấn đề của doanh nghiệp Việt Nam không phải là thiếu cơ hội, mà là chưa đủ năng lực để khai thác cơ hội đến nơi đến chốn. Nếu tiêu chuẩn và quy trình không được nâng cấp kịp thời, cơ hội sẽ sớm tuột khỏi tay. Thị trường Mỹ đã mở cửa, nhưng chỉ dành cho những sản phẩm đạt chuẩn bền vững, minh bạch và có khả năng kiểm soát chất lượng liên tục.

Để không lỡ nhịp, doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung chuẩn hóa vùng nguyên liệu theo chuẩn quốc tế. Canh tác phải chuyển từ kinh nghiệm sang khoa học, từ mô hình manh mún sang tập trung, từ ghi chép thủ công sang truy xuất số hóa – những điều kiện bắt buộc để vượt qua vòng kiểm duyệt của FDA và các hệ thống tiêu chuẩn cao cấp khác.

Cùng với đó, việc đẩy mạnh chế biến sâu sẽ giúp nâng giá trị nông sản và đảm bảo khả năng vận chuyển xa – yếu tố then chốt đối với thị trường Hoa Kỳ. Chi phí logistics vốn chiếm tỷ trọng lớn, nên doanh nghiệp càng phải tăng hợp tác, đầu tư trung tâm đóng gói đạt chuẩn Mỹ.

Ngoài ra, năng lực dự báo thị trường và chủ động làm việc trực tiếp với các nhà phân phối Hoa Kỳ sẽ quyết định sự bền vững của doanh nghiệp. Việc thúc đẩy tiến trình ký kết Hiệp định Thương mại đối ứng cân bằng Việt Nam – Hoa Kỳ cũng được xem là giải pháp chiến lược, tạo khung hợp tác rõ ràng để doanh nghiệp an tâm mở rộng đầu tư.

Cánh cửa Mỹ đã mở. Nhưng đó là cánh cửa dành cho những quốc gia biết chuẩn hóa, biết nâng cấp và biết nắm bắt thời điểm. Nông sản Việt Nam đang có lợi thế về thị phần, uy tín và mức độ hiện diện tại thị trường khó tính này. Nếu tận dụng tốt, cơ hội không chỉ là tăng kim ngạch xuất khẩu, mà còn là bước tiến để Việt Nam khẳng định mình như một quốc gia nông nghiệp hiện đại, có khả năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.