Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc thúc đẩy các hoạt động thân thiện môi trường thông qua việc đầu tư cho những dự án xanh. Đặc biệt, với những dự án mang tính dài hạn, trái phiếu xanh trở thành công cụ quan trọng để huy động vốn đầu tư.
Đây cũng là nội dung được đưa ra thảo luận tại Hội thảo Quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero tại Việt Nam” được Học viện Ngân hàng phối hợp cùng Viện tăng trưởng xanh toàn cầu và Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh tổ chức vào ngày 27/5 vừa qua.
Chia sẻ về tình hình phát triển trái phiếu xanh tại Việt Nam thời gian qua, ông Tô Trần Hoà, Phó Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán Nhà nước cho biết, thị trường vốn xanh hiện nay còn nhiều hạn chế. Gần nhất vào năm 2024, các tổ chức mới huy động được 8.000 tỷ đồng trái phiếu xanh, nếu so với con số trái phiếu đã huy động trong năm 2024 thì con số này chỉ chiếm khoảng 1%.
Một trong những nguyên nhân khiến thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam chưa phát triển tới từ việc thiếu bộ tiêu chuẩn phân loại xanh nhằm phân loại dự án xanh. Việc thiếu hụt các dữ liệu chuẩn có tính so sánh nên nhiều doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn trong việc phát hành trái phiếu xanh.
Với kinh nghiệm tư vấn phát hành trái phiếu xanh, bà Phí Thị Minh Nguyệt, đại diện Climate Bond Innitiatives (CBI) đánh giá, thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển.
Hiện nay, số lượng trái phiếu xanh phát hành tại Việt Nam rất thấp, nhưng số lượng đăng ký mua lại lớn, thậm chí có những trái phiếu có lượng đăng ký mua gấp 10 lần khối lượng phát hành. Dù nhu cầu mua trái phiếu cao, nhưng thị trường trái phiếu xanh lại chưa thể phát triển do vướng mắc về cơ chế, chính sách. Theo bà, để thúc đẩy thị trường tài chính xanh tại Việt Nam thì cần có chiến lược lâu dài.
Trước tiên, phải xác định được dự án xanh dựa vào tiêu chuẩn phân loại xanh. Hiện nay, CBI cũng đã hỗ trợ nhiều quốc gia trên thế giới về tiêu chuẩn phân loại xanh để phù hợp với trình độ phát triển của từng nước. Đồng thời, tiêu chuẩn này cũng cần được đảm bảo hài học với các tiêu chuẩn quốc tế.
Bên cạnh đó, Chính phủ cần trở thành nguồn động lực quan trọng để doanh nghiệp phát triển trái phiếu xanh, thông qua các cơ chế hỗ trợ.
“Mặc dù hiện nay các định chế tài chính quốc tế có tài trợ cho phát hành trái phiếu xanh nhưng nguồn lực có hạn. Cho nên, về dài hạn cần hướng đến sức mạnh nội tại của các nước và sự hỗ trợ của chính phủ”, bà Nguyệt nhấn mạnh.
Bà Nguyệt cũng đưa ra gợi ý có thể tăng cường trái phiếu xanh chính phủ như ý tưởng ban đầu, từ đó kích hoạt phát triển trái phiếu xanh.
Trên thực tế, Bộ Tài chính đã có nhiều giải pháp nhằm khuyến khích phát hành trái phiếu xanh trong thời gian qua.
Ông Nguyễn Thăng Long, đại diện Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, Bộ Tài chính đã xây dựng các quy định cụ thể để tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch cho thị trường tài chính xanh.
Nghị định số 08/2022/NĐ-CP cũng đã quy định rõ về việc phát hành trái phiếu tài chính xanh, đặc biệt là yêu cầu về việc phân bổ nguồn thu từ trái phiếu xanh đúng mục đích đã cam kết. Nguồn vốn huy động được từ trái phiếu xanh cần được sử dụng một cách minh bạch và có báo cáo giám sát cụ thể. Đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo niềm tin của nhà đầu tư, cũng như tạo cơ sở cho các chính sách ưu đãi.
Đáng chú ý, để nhận được ưu đãi tài chính dành cho trái phiếu xanh, ông Long nhấn mạnh rằng các dự án và trái phiếu phát hành phải được thẩm định và thông qua bởi Chính phủ, theo quy định trong Nghị định 08. Việc này nhằm kiểm soát nguồn vốn, đảm bảo những dự án “xanh” được tiếp cận các chính sách hỗ trợ và ưu đãi đặc biệt.
Điều này cho thấy, trái phiếu xanh không chỉ là một công cụ tài chính đơn thuần, mà là một cơ chế đòi hỏi sự minh bạch, giám sát chặt chẽ và có định hướng chiến lược rõ ràng.
Trong bối cảnh Việt Nam cam kết mạnh mẽ với các mục tiêu phát triển bền vững và khí hậu, việc hoàn thiện chính sách, làm rõ cơ chế ưu đãi và tăng cường triển khai thực tế sẽ là chìa khóa để mở rộng thị trường tài chính xanh trong thời gian tới.
