Nuôi dê thương phẩm – hướng thoát nghèo bền vững ở xã Trung Chính

Từ mô hình thử nghiệm đến sinh kế chủ lực

Những ngày này, về thôn Yên Mỗ, xã Trung Chính, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những chuồng dê san sát dưới chân núi, tiếng dê kêu vang lên mỗi sớm chiều. Nghề nuôi dê thương phẩm – vốn từng chỉ là hoạt động manh mún, tự phát – nay đã trở thành hướng phát triển kinh tế chủ lực của địa phương, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho hàng chục hộ dân.

Trước đây, đời sống người dân Trung Chính chủ yếu dựa vào trồng trọt, chăn nuôi nhỏ lẻ. Do đất đai manh mún, sản xuất phụ thuộc nhiều vào thời tiết nên thu nhập bấp bênh, nhiều hộ rơi vào cảnh thiếu trước hụt sau. Không ít lao động trẻ phải rời quê đi làm ăn xa, để lại phía sau những cánh đồng hoang hóa và lực lượng lao động già yếu.

Sự thay đổi bắt đầu từ những hộ tiên phong mạnh dạn chuyển hướng sang nuôi dê thương phẩm. Nhận thấy điều kiện tự nhiên của địa phương phù hợp với chăn nuôi dê – có đồi núi, bãi chăn thả, nguồn thức ăn phong phú – một số hộ dân đã đầu tư chuồng trại, mua con giống, từng bước hình thành mô hình nuôi dê quy mô lớn.

Anh Nguyễn Bá Quân, một trong những người đi đầu trong phong trào nuôi dê ở thôn Yên Mỗ, chia sẻ rằng những ngày đầu khởi nghiệp với nghề này không hề dễ dàng. Từng có thời gian làm nghề xây dựng với thu nhập khá ổn định, nhưng mong muốn làm giàu trên chính mảnh đất quê hương đã khiến anh quyết định quay về, đầu tư nuôi dê thương phẩm.

Ban đầu, anh chỉ nuôi vài chục con dê để tích lũy kinh nghiệm. Do thiếu kiến thức, đàn dê gặp nhiều rủi ro về dịch bệnh, có thời điểm thiệt hại nặng. Tuy nhiên, thay vì bỏ cuộc, anh Quân chủ động tìm hiểu kỹ thuật chăn nuôi, học hỏi từ các mô hình thành công, cải tạo chuồng trại, thực hiện nghiêm ngặt việc tiêm phòng, vệ sinh môi trường.

Sau vài năm kiên trì, mô hình nuôi dê của gia đình anh dần ổn định và phát triển. Từ vài chục con ban đầu, đàn dê tăng lên hàng trăm con, mang lại nguồn thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Không dừng lại ở đó, anh Quân còn hỗ trợ con giống, chia sẻ kinh nghiệm cho các hộ khác trong thôn, góp phần lan tỏa mô hình nuôi dê ra toàn xã.

Nhờ hiệu quả rõ rệt, nghề nuôi dê thương phẩm nhanh chóng được nhiều hộ dân hưởng ứng. Đến nay, riêng thôn Yên Mỗ đã có khoảng 65 hộ chăn nuôi dê với quy mô khác nhau, tổng đàn lên đến hàng nghìn con. Từ một mô hình thử nghiệm, nuôi dê đã trở thành sinh kế chủ lực, giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, vươn lên ổn định cuộc sống.

Theo người dân địa phương, nuôi dê phù hợp với điều kiện lao động nông thôn. Dê dễ nuôi, thức ăn chủ yếu là cỏ, lá cây sẵn có, chi phí đầu tư ban đầu không quá lớn. Nếu chăm sóc đúng kỹ thuật, dê sinh trưởng nhanh, ít rủi ro hơn so với một số loại vật nuôi khác.

Đặc biệt, nghề nuôi dê tạo việc làm tại chỗ cho nhiều lao động trung niên và cao tuổi – những người không còn đủ sức làm việc nặng nhọc hoặc đi làm xa. Trung bình, mỗi lao động chăm sóc đàn dê có thể đạt thu nhập khoảng 8–10 triệu đồng mỗi tháng, cao hơn nhiều so với làm nông nghiệp truyền thống.

Không chỉ mang lại thu nhập, nghề nuôi dê còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân. Từ chăn nuôi nhỏ lẻ, tự phát, các hộ dần chuyển sang nuôi theo hướng hàng hóa, chú trọng phòng bệnh, vệ sinh môi trường và liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Hiệu quả kinh tế và bài toán phát triển bền vững

Thực tế cho thấy, nuôi dê thương phẩm mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, song cũng tiềm ẩn không ít rủi ro nếu thiếu kiến thức và liên kết. Dê là vật nuôi nhạy cảm với môi trường, dễ mắc các bệnh về đường tiêu hóa, hô hấp. Chỉ cần lơ là khâu vệ sinh chuồng trại hoặc phòng bệnh, thiệt hại có thể xảy ra trên diện rộng.

Vì vậy, những hộ nuôi dê thành công đều xác định yếu tố kỹ thuật là then chốt. Chuồng trại phải được xây dựng cao ráo, thông thoáng về mùa hè, ấm áp về mùa đông; thức ăn cần đảm bảo sạch, đủ dinh dưỡng; lịch tiêm phòng phải được tuân thủ nghiêm ngặt. Bên cạnh đó, việc xử lý chất thải, giữ gìn môi trường chăn nuôi cũng là vấn đề được người dân quan tâm hơn trước.

Một khó khăn khác là đầu ra cho sản phẩm. Trong giai đoạn đầu, việc tiêu thụ dê chủ yếu thông qua thương lái nhỏ lẻ, giá cả chưa ổn định. Trước thực tế đó, một số hộ chăn nuôi đã liên kết thành tổ, nhóm, hợp tác xã để cùng chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ con giống và tìm kiếm thị trường tiêu thụ bền vững hơn.

Chính quyền địa phương cũng xác định nuôi dê là hướng phát triển phù hợp với điều kiện của xã Trung Chính. Thời gian qua, xã đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn kỹ thuật, tuyên truyền phòng chống dịch bệnh, đồng thời khuyến khích người dân mở rộng mô hình theo hướng tập trung, an toàn sinh học.

Theo lãnh đạo xã, việc phát triển nuôi dê không chỉ góp phần giảm nghèo mà còn giúp tận dụng hiệu quả quỹ đất đồi, bãi chăn thả vốn trước đây bị bỏ hoang. Nhiều diện tích đất kém hiệu quả đã được chuyển sang trồng cỏ, phục vụ chăn nuôi, tạo nên vòng tuần hoàn kinh tế nông nghiệp bền vững.

Tuy nhiên, để nghề nuôi dê thực sự phát triển lâu dài, địa phương xác định cần tiếp tục hỗ trợ người dân về kỹ thuật, con giống chất lượng, đồng thời xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ. Việc quy hoạch vùng nuôi tập trung, kiểm soát dịch bệnh và bảo vệ môi trường cũng là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh quy mô đàn dê ngày càng mở rộng.

Từ thực tiễn ở Trung Chính cho thấy, khi người dân mạnh dạn đổi mới tư duy, lựa chọn hướng đi phù hợp với điều kiện địa phương và có sự đồng hành của chính quyền, những mô hình kinh tế tưởng chừng nhỏ bé vẫn có thể tạo ra sự thay đổi lớn. Nghề nuôi dê thương phẩm không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn mở ra triển vọng phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững, gắn bó lâu dài với quê hương./.