Giải phát phát triển bền vững từ chuyển đổi xanh trong nông nghiệp
Trước thực tế biến đổi khí hậu đang diễn ra, TS. Bùi Thanh Tùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng cho biết, chuyển đổi xanh trong lĩnh vực nông nghiệp là giải pháp then chốt để ứng phó, vừa giúp bảo vệ môi trường vừa đảm bảo an ninh lương thực bền vững.
Hải Phòng là thành phố có nhiều cảng biển, hoạt động công nghiệp diễn ra sôi động, tuy nhiên, diện tích sản xuất nông nghiệp còn lớn với quy mô 75.000 ha cây hàng năm (chủ yếu là lúa), 8.000 ha cây lâu năm, hàng trăm nghìn con lợn, gần 9 triệu con gia cầm và hơn 10.000 ha nuôi trồng thủy sản.
Trong những năm gần đây, diện tích đất nông nghiệp liên tục giảm, tuy nhiên nhờ tích cực thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới, giá trị sản xuất nông nghiệp luôn duy trì tốc độ tăng trưởng, có đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế và ổn định an sinh xã hội của TP. Hải Phòng, nhất là khu vực nông thôn.
Dù vậy, bên cạnh kết quả đạt được, sản xuất nông nghiệp là lĩnh vực gây phát thải khí nhà kính tương đối cao. Trong đó, phát thải từ lĩnh vực trồng lúa nước chiếm 50%, chăn nuôi chiếm 19%, quản lý đất và sử dụng phân bón chiếm 13%.
Các hoạt động chính gây phát thải khí nhà kính như: sản phẩm phụ trồng trọt bị bỏ lại trên đồng ruộng, đốt rơm rạ, bao bì và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật; nước thải và chất thải, cũng như dư lượng chất kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi; nạo vét bùn trong ao nuôi,… Đây là những vấn đề ngành nông nghiệp cần phải tập trung giải quyết để tiến tới nền nông nghiệp xanh, bền vững.
Hiện nay, chuyển đổi xanh trong ngành nông nghiệp đang trở thành yếu tố then chốt trong nỗ lực toàn cầu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh lương thực bền vững. Do đó, chuyển đổi xanh đang là xu hướng khách quan, ưu tiên lựa chọn, định hướng phát triển của nhiều quốc gia, là cơ hội mở ra cánh cửa cho sự đổi mới, tạo ra những nguồn lực mới và mở ra các thị trường mới.
“Mục tiêu đến năm 2030 của Hải Phòng là tăng trưởng GRDP nông nghiệp bình quân đạt 1,1%/năm; chiếm 4-5% GRDP của thành phố. Để đạt được mục tiêu tăng trưởng này, trong điều kiện diện tích đất nông nghiệp tiếp tục bị thu hẹp thì giải pháp trọng tâm để đạt được mục tiêu này là đẩy mạnh cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng chuyển đổi xanh; quy mô sản xuất tập trung, hàng hoá; bảo đảm môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng”, TS. Bùi Thanh Tùng cho hay.
Cũng theo TS. Bùi Thanh Tùng, thực hiện chuyển đổi xanh trong nông nghiệp, TP. Hải Phòng có nhiều thuận lợi như: có nhiều nguồn lực đầu tư cho nông nghiệp; cơ sở hạ tầng trong nông nghiệp, nông thôn khang trang; khoa học công nghệ ngày càng phát triển và đặc biệt là sự quan tâm của các cấp, các ngành.
Tuy nhiên,nhiều khó khăn, thách thức trước mắt cần TP. Hải Phòng giải quyết như: Sản xuất nhỏ, manh mún vẫn là chủ yếu trong khi cần thúc đẩy sản xuất hàng hóa quy mô lớn để chuyển đổi xanh và đảm bảo an ninh lương thực; hạ tầng thủy lợi chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất quy mô lớn và chuyển đổi xanh; biến đổi khí hậu tác động sâu sắc đến nông nghiệp, gây xâm nhập mặn và thiếu nước ngọt; nhận thức về tăng trưởng xanh còn hạn chế, thể chế chuyển đổi xanh chưa đầy đủ; lao động nông nghiệp ngày càng già, thiếu lao động am hiểu về chuyển đổi xanh.
Một trong những điểm mấu chốt để chuyển đổi xanh trong lĩnh vực nông nghiệp là sản xuất tập trung, hàng hóa quy mô lớn. Chỉ có sản xuất quy mô lớn mới có nền tảng để đầu tư hệ thống hạ tầng, thiết bị, khoa học công nghệ, phát triển nông nghiệp theo hướng kinh tế tuần hoàn, sản xuất hữu cơ, nông nghiệp sinh thái.
Nâng tầm giá trị nông sản gắn kết với du lịch xanh
TP. Hải Phòng là địa phương có nhiều tiềm năng phát triển du lịch. Không chỉ có thế mạnh về biển đảo, Hải Phòng còn có những sản phẩm OCOP độc đáo. Để phát huy tiềm năng du lịch và mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương, ngành Du lịch thành phố lựa chọn các địa phương tại các huyện Cát Hải, Kiến Thụy, An Dương, An Lão, Vĩnh Bảo, Thủy Nguyên để xây dựng thí điểm mô hình du lịch nông thôn nhằm cải thiện sinh kế người dân và góp phần bảo vệ môi trường.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Hải Phòng, thời gian qua, một số nông dân chủ động phát triển trang trại tổng hợp, mô hình VAC, vườn cây ăn quả độc đáo để đáp ứng nhu cầu trải nghiệm của du khách như: Trường Thành Farm ở xã Trường Thành, trang trại đảo Bầu ở xã Mỹ Đức (huyện An Lão), trang trại hoa anh đào ở thị trấn An Dương (huyện An Dương), cơ sở sản xuất hoa sen ở xã Hữu Bằng (huyện Kiến Thụy), Trung tâm trải nghiệm sáng tạo Hai Bà Trưng (quận Dương Kinh)... Sự phát triển của các mô hình này làm thay đổi diện mạo làng quê, nông dân có thêm thu nhập.
Để đẩy mạnh và phát huy tiềm năng, Hải Phòng đặt ra mục tiêu xây dựng sản phẩm du lịch phù hợp với nhu cầu thị trường, làm cơ sở liên kết vùng nhằm khai thác có hiệu quả lợi thế và tiềm năng cho phát triển du lịch.
Trong đó, đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái nông nghiệp, nông thôn đang là hướng đi mới của ngành du lịch TP.Hải Phòng trong việc tận dụng khai thác tối đa sản phẩm du lịch địa phương. Du lịch sinh thái sẽ thu hút du khách tham quan thông qua các hoạt động nông nghiệp tại địa phương với các vườn cây ăn quả, thông qua các hoạt động trải nghiệm.
Theo đánh giá của Sở Du lịch Hải Phòng, du lịch sinh thái trải nghiệm nông nghiệp, nông thôn đang mở rộng không gian tuyến điểm du lịch, bước đầu hình thành điểm đến mới, giảm bớt sự quá tải tại các trung tâm du lịch truyền thống của thành phố là Đồ Sơn và Cát Bà; góp phần gia tăng các sản phẩm trải nghiệm và kéo dài thời gian lưu trú của du khách khi đến với Hải Phòng.
Đây cũng là một trong những sản phẩm du lịch giúp khắc phục tính mùa vụ của du lịch biển Hải Phòng. Không chỉ vậy, du lịch nông nghiệp nông thôn còn góp phần tạo nguồn sinh kế; tạo ra việc làm, đem lại thu nhập cao hơn cho người dân. Đồng thời góp phần bảo tồn, quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống địa phương.
Theo Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng cho rằng, các mô hình chủ yếu sản xuất nông nghiệp, phát triển du lịch trải nghiệm chỉ là kết hợp nên quy mô phát triển còn nhỏ, lẻ, manh mún, thiếu tính chuyên nghiệp. Đặc biệt, nhiều cơ sở sản xuất có sản phẩm nông nghiệp đặc thù, hấp dẫn du khách nhưng khâu dịch vụ du lịch còn hạn chế.
Mặc dù có nhu cầu cao và sản phẩm hấp dẫn nhưng du lịch trải nghiệm nông nghiệp, nông thôn hiện chưa có căn cứ pháp lý để thực hiện. Các tiêu chuẩn cụ thể về quy mô, diện tích, dịch vụ, hạ tầng, cơ chế chính sách hỗ trợ hợp tác xã, trang trại, nông dân sản xuất nông nghiệp phát triển du lịch nông nghiệp trải nghiệm chưa có quy định rõ ràng. Các trang trại, hợp tác xã sản xuất nông nghiệp khi phát triển du lịch cần xây dựng cơ sở hạ tầng, cảnh quan nhưng theo quy định pháp luật lại không được xây dựng nhà ở kiên cố trên đất nông nghiệp.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Hải Phòng, để hướng đi trên phát triển bền vững, tới đây ngành Nông nghiệp - Phát triển nông thôn sẽ thực hiện điều tra, khảo sát hoạt động du lịch trải nghiệm nông thôn, đánh giá thực trạng, khuyến nghị các mô hình phát triển phù hợp, đề xuất các cơ chế, chính sách hỗ trợ tạo điều kiện cho các trang trại, hợp tác xã, cơ sở sản xuất, nông dân phát triển du lịch. Sở yêu cầu cơ quan chức năng hướng dẫn các trang trại, hợp tác xã ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để tạo ra sản phẩm nông nghiệp hấp dẫn du khách./.
