Theo Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA), Việt Nam hiện có hơn 500 doanh nghiệp (DN) sản xuất giấy, trong đó 20 DN lớn chiếm 65% sản lượng. Sản lượng toàn ngành đạt 8,2 triệu tấn, chủ yếu là giấy bao bì chiếm hơn 80%. Ngành giấy vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu bột giấy do chưa tận dụng hết tiềm năng nguồn nguyên liệu trong nước.
Do đó, để phát triển bền vững, ngành giấy Việt Nam cần phải đầu tư bài bản vào khâu sản xuất bột giấy và tiếp tục cải thiện nâng cao tỷ lệ thu gom giấy đã qua sử dụng.
Tại Xí nghiệp Bao Bì Liskin, Tổng Công ty Liksin để đáp ứng nhu cầu của khách hàng về các sản phẩm bao bì xanh, giảm thiểu tác động đối với môi trường, doanh nghiệp đã đầu tư vào công nghệ, thiết bị tiên tiến, tăng cường số hóa và tự động hóa, tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và chất lượng sản phẩm đáp ứng tốt yêu cầu thị trường, gắn với bảo vệ môi trường, không chỉ đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước mà còn cho xuất khẩu; đồng thời phải đáp ứng đầy đủ các quy định về bảo vệ môi trường.
Ông Nguyễn Ngọc Minh Thy, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Liksin chia sẻ, cùng với đầu tư máy móc tiên tiến giúp tiêu hao năng lượng điện ít hơn, doanh nghiệp luôn chú trọng cải tiến trong sản xuất và tiêu dùng theo xu hướng tiết kiệm tài nguyên, sử dụng vật liệu mới hoặc tái sử dụng và giảm thiểu tác động đối với môi trường, sản xuất và sử dụng nhiều sản phẩm giấy mỏng hơn, với độ trắng thấp hơn hoặc không tẩy trắng, áp dụng mô hình tuần hoàn nước trong sản xuất giúp tiết kiệm đến 20% chi phí, áp dụng các giải pháp giảm phát thải… Nhờ đó, mà doanh nghiệp đã tạo ra được các sản phẩm bao bì giấy đáp ứng tiêu chuẩn cao nhất của các nhà nhập khẩu.
Theo Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam, hiện nay khoảng 75-80% lượng giấy sản xuất tại Việt Nam là giấy tái chế và được làm từ các nguồn giấy thu hồi, với tổng sản lượng hơn 6.000.000 tấn giấy tái chế hàng năm. Trong đó, khoảng 50% là từ nguồn nhập khẩu và 50% còn lại từ nguồn giấy thu hồi trong nước. Điều này cho thấy tiềm năng to lớn của ngành giấy Việt Nam trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và sử dụng hiệu quả tài nguyên.
Tại Công ty Cổ phần Đông Hải Bến Tre, từ 1000 tấn giấy phế liệu đầu vào doanh nghiệp đã xử lý và tạo ra hơn 850 tấn sản phẩm giấy công nghiệp, đảm bảo đầy đủ các điều kiện lý hóa về an toàn thực phẩm, dễ dàng phân hủy. Cùng với đẩy mạnh tái chế, doanh nghiệp triển khai nhiều giải pháp để sản xuất xanh như chuyển đổi năng lượng sử dụng năng lượng mặt trời, giúp tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí mỗi năm, áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường. Nhờ đó, sản phẩm của doanh nghiệp đã được nhiều khách hàng quốc tế tin chọn, duy trì công suất 260.000 tấn/năm trở thành một trong 5 doanh nghiệp sản xuất giấy bao bì lớn trên cả nước
Ông Lê Bá Phương, Phó Chủ tịch HĐQT – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đông Hải Bến Tre chia sẻ: “chúng tôi đã triển khai nhiều giải pháp xanh như sản xuất tuần hoàn tái chế phế liệu để tạo ra sản phẩm giấy, bao bì đáp ứng được thị trường xuất khẩu như Châu Âu, Trung Quốc và các mở rộng thêm thị trường nội địa. Cùng với đó, chuyển đổi năng lượng bằng đầu tư hệ thống điện năng lượng mặt trời, đặc biệt chú trọng xử lý nước thải đáp ứng tiêu chuẩn bảo vệ môi trường.”
Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, từ năm 2024 nhà sản xuất, nhập khẩu bắt buộc phải thực hiện “Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). EPR” với 2 trách nhiệm là: thu gom, xử lý chất thải và trách nhiệm tái chế bao bì, sản phẩm của nhà sản xuất, nhập khẩu. Như vậy, nếu như trước kia các doanh nghiệp chỉ tái chế lượng rác từ sản phẩm theo tinh thần tự nguyện, thì giờ đây, doanh nghiệp phải thực hiện nghĩa vụ này theo quy cách và tỷ lệ bắt buộc được quy định trong luật. Do đó, các doanh nghiệp ngành giấy phải thực hiện EPR, ngoài nghĩa vụ pháp lý, EPR mở ra cơ hội sáng tạo trong thiết kế sản phẩm, vật liệu thân thiện môi trường, tối ưu vòng đời sản phẩm và bao bì. Điều này giúp doanh nghiệp nâng cao hình ảnh thương hiệu, mở rộng thị trường và cạnh tranh toàn cầu.
Theo ông Lương Chí Hiếu, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA), ngoài đầu tư dây chuyền tái chế hiện đại, các doanh nghiệp đã áp dụng mô hình sản xuất sạch hơn, kiểm soát tốt chất lượng nước, khí thải, đồng thời tích cực thu gom giấy đã qua sử dụng để tận dụng nguồn nguyên liệu thứ cấp hiệu quả, giảm phụ thuộc nhập khẩu. Tuy nhiên, với đặc thù là một ngành có tỷ lệ tái chế cao, việc thực thi EPR bên cạnh cơ hội có được, còn là thách thức lớn cho các doanh nghiệp giấy khi mức ký quỹ bảo vệ môi trường cao, hệ thống thu gom manh mún...
Để vượt qua thách thức phòng vệ thương mại đáp ứng các yêu cầu của thị trường, các doanh nghiệp ngành giấy Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp then chốt như đầu tư công nghệ sản xuất tiên tiến, đa dạng hóa thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh. Bên cạnh những nỗ lực tự thân, các doanh nghiệp, ngành hàng mong muốn có thêm trợ lực từ các chính sách để có thể chuyển đổi xanh một cách hiệu quả, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh trong dài hạn.
