Hội nghị triển khai Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức vào ngày 10/5 vừa qua. Đây là sự kiện quan trọng để cụ thể hóa các định hướng cho ngành nông nghiệp trong bối cảnh mới, góp phần thúc đẩy nền kinh tế bền vững.
Tại Hội nghị, các cơ quan chuyên trách, chuyên gia và doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp đã có cơ hội trao đổi, thảo luận nhằm tìm ra những giải pháp để gia tăng giá trị của nông sản Việt tại thị trường trong nước cũng như thế giới. Theo đó, đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ là hướng đi tất yếu để nâng tầm ngành nông nghiệp.
Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết mặc dù ngành nông nghiệp đã ghi nhận nhiều kết quả khả quan về chuyển đổi số trong thời gian qua, song vẫn còn không ít khó khăn đang đặt ra. Để thực hiện được những yêu cầu của Nghị quyết số 57, ngành nông nghiệp vẫn còn rất nhiều việc phải làm.
Biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và áp lực tăng trưởng xanh đang trở thành những thách thức đối với nông nghiệp Việt Nam. Là một lĩnh vực có đặc thù dựa phần lớn vào thiên nhiên, việc đi theo các mô hình sản xuất nông nghiệp truyền thống đã không còn phù hợp. Vì vậy, để gia tăng năng suất và nâng cao chất lượng, giá trị của sản phẩm, toàn ngành cần đổi mới tư duy và lấy khoa học công nghệ, chuyển đổi số làm nền tảng phát triển.
Theo TS. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, không có tổ chức hay quốc gia nào đạt được vị thế bền vững nếu không sở hữu nền khoa học công nghệ hiện đại. Từ trước tới nay, ngành nông nghiệp luôn giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế nước ta. Chính vì vậy, muốn phát triển bền vững thì nông nghiệp phải đồng hành với khoa học công nghệ.
Theo ông Dũng, ngành nông nghiệp cần tăng cường đặt hàng nghiên cứu, sử dụng hiệu quả các kết quả khoa học, đồng thời đẩy mạnh truyền thông phổ biến tri thức tới người dân để tạo thêm động lực phát triển trong kỷ nguyên mới.
TS. Nguyễn Phú Tiến, Phó Cục trưởng, Cục Chuyển đổi số Quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, con người luôn giữ vị trí quan trọng trong quá trình đổi mới sáng tạo. Nếu không có con người, sẽ không có đột phá nào xảy ra.
Ông Tiến cũng nhấn mạnh về vai trò của người lãnh đạo trong công cuộc chuyển đổi số. Trong chuỗi giải pháp, yếu tố nhân lực được nhấn mạnh như trụ cột phát triển. Người đứng đầu phải vào cuộc, trực tiếp chỉ đạo, sử dụng thành thạo công nghệ và chịu trách nhiệm thì doanh nghiệp, tổ chức mới chuyển đổi số được.
Đối với ngành nông nghiệp, yếu tố con người luôn giữ một vị trí quan trọng. Muốn phát triển khoa học công nghệ, ngành nông nghiệp cần nêu cao hơn nữa vai trò và trách nhiệm của nguồn nhân lực, từ đó tìm ra được những giải pháp phù hợp để nhanh chóng phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả.
Tại Hội nghị, nhiều nhà khoa học, doanh nghiệp đã chia sẻ những kết quả đã đạt được trong thời gian qua, cũng như những đề xuất, kiến nghị để ngành nông nghiệp phát triển khoa học công nghệ.
TS. Đỗ Tiến Phát, Trưởng phòng Công nghệ tế bào thực vật tại Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), cũng thông tin về những kết quả mà Viện đã nghiên cứu được trong thời gian qua để cải tạo giống cây trồng.
Với khả năng tạo ra đột biến chính xác, nhanh, chi phí thấp và không cần đưa DNA ngoại lai vào cây, công nghệ này cho phép giữ lại các đặc tính quý giá của các giống cây, giúp tăng năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu sâu bệnh của cây.
Ngoài ra, phát triển khoa học công nghệ trong nông nghiệp vẫn chưa được quan tâm đúng mực. Để các thành tựu khoa học thực sự phát huy hiệu quả trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, giới nghiên cứu cho rằng Việt Nam cần có thêm sự đầu tư đúng mức cho lĩnh vực khoa học công nghệ, cũng như mở rộng cơ hội kết nối người nông dân với nhà khoa học, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững.
TS. Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương) cho rằng bên cạnh vấn đề về pháp lý, việc phân bổ nguồn lực thiếu hợp lý cũng gây nên những bất cập trong quá trình ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp.
Ngoài ra, cách đầu tư theo kiểu “manh mún”, dàn trải theo giai đoạn khiến nhiều nơi có thiết bị nhưng không có người vận hành, có phòng thí nghiệm nhưng lại thiếu kinh phí để duy trì.
Cùng với đó, thủ tục hành chính phức tạp cũng gây cản trở cho các nhà nghiên cứu. Nhiều đề tài, nhiệm vụ khoa học phải mất tới 5-6 năm để được phê duyệt và triển khai, khiến kết quả nghiên cứu không còn phù hợp thực tế. Điều này làm chậm nhịp chuyển giao công nghệ vào sản xuất và gây lãng phí nguồn lực đầu tư.
Theo ThS. Lê Phú Hà, Cục trưởng Cục chuyển đổi số, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã cho thấy trách nhiệm của mình trong quá trình đổi mới sáng tạo khi luôn nỗ lực trong việc thay đổi tư duy quản lý.
Việc cải cách thủ tục hành chính trong ngành nông nghiệp đã đem lại nhiều hiệu quả. Người dân và doanh nghiệp ngày càng dễ dàng tiếp cận các dịch vụ công của ngành thông qua môi trường số, góp phần tăng tính minh bạch, giảm phiền hà và nâng cao hiệu quả phục vụ.
Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã có kiến nghị với Chính phủ để chuyển giao quyền quản lý một số chương trình khoa học công nghệ quốc gia về cho Bộ chuyên ngành để bảo đảm sự chủ động, linh hoạt và hiệu quả hơn trong tổ chức thực hiện.
Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động nhằm khuyến khích các địa phương, tổ chức và doanh nghiệp đề xuất các giải pháp nhằm thu hút vốn đầu tư cho khoa học công nghệ, từ đó tháo gỡ khó khăn về tài chính cho công cuộc đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp. Hiện, các chính sách đột phá về tài chính, thể chế đang được xây dựng để tạo không gian sáng tạo an toàn và khuyến khích mạo hiểm cho doanh nghiệp và nhân tài.
