Chạy đua với mùa vụ
Khác với vẻ tĩnh lặng thường thấy, trên những cánh đồng phì nhiêu tại các xã Nam An Phụ, phường Kinh Môn, Nguyễn Đại Năng, Trần Liễu, Bắc An Phụ, Nhị Chiểu, Phạm Sư Mạnh thuộc thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương cũ (nay là TP Hải Phòng) những ngày này bỗng trở nên huyên náo, rộn ràng.
Khi những đợt gió mùa Đông Bắc đầu tiên ùa về, mang theo cái lạnh sâu và khô hanh của tháng 10, phù hợp cho sự phát triển của cây vụ đông. Sau vụ thu hoạch lúa mùa, tranh thủ thời tiết thuận lợi, không để cho đất kịp nghỉ ngơi, người dân nơi đây đã tranh thủ thu gom rơm rạ thành từng bó, rồi huy động máy cày làm đất, chuẩn bị cho mùa vụ quan trọng nhất trong năm, mùa gieo trồng hành - tỏi.
Hành và tỏi đã được ví như báu vật của người dân nơi đây. Họ tin rằng, hành tỏi chỉ chịu bén duyên và cho chất lượng tuyệt hảo khi được gieo đúng vào tiết trời lạnh lẽo, hanh khô của mùa Đông. Chính vì vậy, ngay từ những ngày cuối thu, công tác chuẩn bị đã được tiến hành một cách kỹ lưỡng, tỉ mỉ, như chuẩn bị cho một lễ hội lớn của đồng áng.
Công việc đầu tiên và quan trọng nhất chính là làm đất. Những thửa ruộng phải được cày xới sâu, phơi khô để diệt trừ mầm bệnh, sau đó được lên luống cao, thẳng tắp như kẻ chỉ để đảm bảo thoát nước tuyệt đối, tránh thối củ khi gặp mưa trái mùa. Được tự nhiên ưu đãi, hầu hết những thửa đất nơi đây là đất thịt nhưng vô cùng màu mỡ. Tuy nhiên, để những mầm giống có điều kiện phát triển tốt nhất, người nông dân vẫn trộn thêm phân hữu cơ ủ hoai mục, kết hợp bón lót phân hóa học để luống đất đạt độ tơi xốp tối ưu.
Song song với việc làm đất, khâu chọn giống cũng được người dân tiến hành vô cùng cẩn trọng. Và rồi, trên những luống đất đã được chuẩn bị tinh tươm, hình ảnh hàng trăm người đổ ra đồng, miệt mài cắm những nhánh hành, tép tỏi dưới ánh nắng nhạt màu, là bức tranh lao động đẹp nhất của mảnh đất bán sơn địa phía Tây Hải Phòng.
Những bàn tay chai sạn vì nắng gió thoăn thoắt bấm từng tép tỏi, củ hành xuống luống đất theo những khoảng cách được tính toán kỹ lưỡng, sau đó phủ lên một lớp rơm hoặc rạ mỏng. Đó không chỉ là kỹ thuật canh tác truyền đời, mà là sự gửi gắm thầm lặng, lời hẹn ước về một vụ mùa vàng.
Theo người dân nơi đây, từ lúc cắm giống tới khi những mầm hành, mầm tỏi xanh non bắt đầu cựa mình vươn lên từ lòng đất, công việc chăm sóc vẫn không hề ngơi nghỉ, đòi hỏi sự kiên trì và kinh nghiệm quý báu.
Bà Lương Thị Nga (sống tại xã Nam An Phụ) chia sẻ: "Sự thành bại của vụ mùa phụ thuộc rất lớn vào kỹ thuật chăm sóc trong suốt mùa Đông. Khi cây hành, cây tỏi bắt đầu nhú mầm xanh non, công việc chăm sóc vẫn không hề ngơi nghỉ, và là sự thử thách lớn đối với kinh nghiệm của người nông dân”.
Còn ông Lương Văn Hùng (bí thư Chi bộ, trưởng thôn Lộ Xá, xã Nam An Phụ) cho hay, việc kiểm soát nước là yếu tố then chốt. Khi cây hành, cây tỏi bắt đầu đâm chồi, chúng tôi phải thường xuyên kiểm tra đồng để đảm bảo cây không bị úng nước vào những ngày mưa phùn nhờ hệ thống rãnh thoát nước đã được đào sâu. Ngược lại, vào những ngày gió hanh khô kéo dài, họ phải tiến hành tưới bổ sung, nhưng phải tưới buổi sáng sớm và tưới nhử, để đất đủ ẩm kích thích rễ phát triển mà không làm thân cây quá yếu. Sau khi cây bén rễ, sẽ tiến hành bón thúc bằng phân, phải đúng liều lượng và thời điểm để cây phát triển thân lá mạnh mẽ, tạo tiền đề cho việc hình thành củ lớn sau này.
“Mặc dù hành và tỏi là loài cây ưa lạnh, nhưng từ lúc xuống củ đến lúc thu hoạch đều phải theo dõi thời tiết rất kỹ, thường xuyên thăm đồng để phát hiện và xử lý sâu bệnh kịp thời ngay từ khi cây còn nhỏ”, ông Hùng cho hay.
Niềm tin vào thương hiệu và thị trường tiêu thụ
Theo tìm hiểu của PV Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh, điều khiến người nông dân nơi đây yên tâm bám trụ với cây hành, cây tỏi chính là giá trị thương hiệu đã được khẳng định.
Hành, tỏi tại vùng đất này vốn có hương vị cay nồng đặc trưng, củ chắc, khó lẫn với các loại tỏi trồng ở nơi khác, hành củ có màu tím đẹp, ít xơ, được thị trường ưa chuộng. Chính nhờ chất lượng vượt trội này, thương hiệu hành tỏi Kinh Môn đã được cấp chỉ dẫn địa lý, tạo lợi thế lớn khi cạnh tranh trên thị trường.
Ngay từ khi gieo trồng, người dân đã không phải quá lo lắng về đầu ra. Các thương lái từ Hà Nội, Quảng Ninh và các tỉnh lân cận đã liên hệ đặt hàng, thậm chí ký hợp đồng bao tiêu ngay từ cuối vụ trước. Hiện nay, cùng với việc tiêu thụ tươi, hành tỏi còn được chế biến thành tỏi đen, tỏi ngâm giấm, hành khô đóng gói, mở rộng thêm kênh tiêu thụ và gia tăng giá trị.
Thị trường ổn định chính là động lực lớn nhất để người nông dân không ngừng cải tiến kỹ thuật, kiên trì bám đất, bám đồng suốt những ngày Đông lạnh giá.
Mùa gieo trồng hành tỏi vụ Đông tại vùng bán sơn địa phía Tây Hải Phòng vì thế nên không chỉ là công việc mưu sinh, mà là một lễ hội của niềm hy vọng, nơi sự cần cù của con người hòa quyện cùng sự ưu ái của thiên nhiên, hứa hẹn một mùa Xuân bội thu, ấm no.
Thông tin với PV Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh, ông Nguyễn Văn Tuy - Chủ tịch UBND xã Nam An Phụ cho biết: “Cây hành và cây tỏi là 2 loại cây chủ lực trong chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp địa phương vào vụ Đông với tổng diện tích gieo trồng lên tới 935ha, chiếm phần lớn trong số 4.000ha toàn vùng thị xã Kinh Môn cũ”.
Theo ông Tuy, qua canh tác, người nông dân trồng hành, tỏi có thể đạt thu nhập bình quân từ 150-200 triệu đồng/ha/vụ, cao gấp nhiều lần so với cây lúa và hoa màu khác. Đặc biệt, hành, tỏi nơi đây nổi tiếng củ chắc, nhiều tinh dầu, thơm, cay nồng, khác biệt rất lớn về chất lượng so với vùng khác. Chính vì thế mà nhiều năm liền 2 sản phẩm này đều đạt thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam (từ 2021-2024) và đã được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý quốc gia, khẳng định uy tín và thương hiệu được các thị trường trong nước và nước ngoài ưa chuộng.
Để hướng đến nền nông nghiệp bền vững theo xu hướng phát triển tất yếu hiện nay thì việc rất cấp thiết là phải xây dựng được một quy trình chăm sóc hành tỏi theo hướng hữu cơ - sinh học.
“Để thực hiện được mục tiêu, UBND xã đang triển khai kế hoạch là đơn vị kết nối giữa Doanh nghiệp với người dân, cùng với Công ty lựa chọn 3 vùng để thực hiện mô hình (tổng quy mô 3 vùng là 12 mẫu tương đương 4,32 ha tại các thôn: Phương Quất khoảng 6 mẫu, Tống Thượng khoảng 4 mẫu, Tống Long khoảng 2 mẫu) đáp ứng được các điều kiện phù hợp với việc triển khai mô hình áp dụng quy trình trồng hành củ an toàn nhằm đạt chứng nhận VietGAP, hữu cơ, tạo niềm tin cho thị trường, hướng đến xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính và tiềm năng”, ông Tuy cho hay.
Củ hành tại vùng bán sơn địa phía Tây Hải Phòng đã được nghiên cứu và phân tích về giá trị dinh dưỡng và tác dụng đối với sức khỏe người dùng. Trong mô tả sản phẩm, hành nơi đây được cho là chứa “nhiều chất dinh dưỡng như vitamin C, vitamin B6, vitamin K cao, kali, chất xơ, các hợp chất flavonoid, polyphenol, hợp chất quercetin, lưu huỳnh”, có tác dụng kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa, giảm đường huyết, hỗ trợ kiểm soát tiểu đường, hỗ trợ tim mạch, giảm cholesterol, tăng cường hệ miễn dịch, chống oxy hóa, phòng ngừa ung thư, ngoài ra còn có thể dùng để làm đẹp giảm mụn, trong y học dân gian: dùng hành để sát trùng vết thương nhỏ, chữa cảm lạnh, cảm cúm. …, nên rất có giá trị về mặt dinh dưỡng, dược tính và rất tốt cho đời sống sức khỏe con người.
