Theo các bậc cao niên trong làng, nghề mộc Thái Yên ít nhất đã tồn tại 300 năm, ở đây nổi tiếng với các sản phẩm đồ gỗ gia dụng tinh tế.
Được truyền bá vào địa phương khoảng nửa thế kỷ XVI, triều Lê Anh Tông (1557 -1572) thời Hậu Lê. Theo gia phả của một số dòng tộc, đã diễn ra việc di dân từ miền Bắc vào định cư ở đất Thái Yên, trong đó có một số thuỷ tổ tại các làng nghề truyền thống ở Thanh Hoá. Từ đó, nghề mộc được truyền cho dân làng, và trở thành biểu tượng văn hóa của người dân Thái Yên. Từ những sản phẩm độc đáo như lộc bình, bàn ghế, giường, tủ, bàn thờ…đều được điêu khắc tinh xảo, thể hiện nghệ thuật gia truyền đầy giá trị, bởi đôi bày tay của những người thợ tài ba.
Ban đầu, các sản phẩm chính là làng là những vật dụng thông thương như: mâm, khay, hương án… để thờ tự. Sau này, những thanh niên, trai tráng của làng đã ra ngoài học hỏi kinh nghiệm; và bắt đầu mở rộng sản xuất các sản phẩm như: bàn, ghế, giường, tủ, xa-lông, tràng kỷ để bán ra thị trường.
Sản phẩm của làng nghề Thái Yên nổi tiếng khắp nước và luôn được khách hàng gần xa tìm đến để chọn lựa. Vào những ngày nghỉ cuối tuần, đặc biệt vào những tháng cuối năm mọi ngả đường vào làng nghề luôn tấp nập người xe của khách thập phương tới tham quan và mua hàng. Những chiếc xe chở hàng ra vào liên tục để vận chuyển hàng cho khách. Bởi sản phẩm của làng nghề đã được nhiều người tiêu dùng tin tưởng và ngày càng khẳng định được thương hiệu mộc Thái Yên trên thị trường trong và ngoài nước và bắt đầu nổi tiếng với thương hiệu “Mộc Thái Yên”. Có sản phẩm đã được đăng bán trên sản thương mại điện tử quốc tế.
Ông Phan Đặng Luận - Công ty TNHH đỗ gỗ mỹ nghệ Thái Yên chia sẻ: Những sản phẩm mộc của làng nghề chúng tôi đã nổi tiếng khắp thị trường từ lâu. Tuy nhiên, hiện nay, sự cạnh tranh của sản phẩm mộc truyền thống rất khắc nghiệt. Đó là sản phẩm của làng mộc đứng trước thách thức của thời đại đó là sự cạnh tranh quyết liệt và nhu cầu sử dụng đồ gỗ gia công công nghiệp cao. Nhưng người làm nghề mộc Thái Yên chúng tôi vẫn nỗ lực trau dồi tay nghề để giữ gìn và phát triển thương hiệu mộc truyền thống.
Để tăng sức cạnh tranh và phù hợp với xu hướng, một số xưởng trong làng vừa duy trì các sản phẩm truyền thống vừa chuyển đổi chuyên về đồ gỗ lưu niệm: sổ, đèn, móc khóa, đĩa, bình hoa, cốc…
Với những người làm nghề mộc tại Thái Yên, đây là hướng đi khá mới mẻ đối với một làng nghề truyền thống như Thái Yên. Các sản phẩm đồ lưu niệm bằng gỗ không chỉ mang nét đẹp văn hóa cổ xưa mà còn hòa quyện với phong cách hiện đại, phù hợp với nhu cầu của khách hàng.
Làng nghề mộc truyền thống Thái Yên, xã Thanh Bình Thịnh hiện có 56 doanh nghiệp, HTX và hơn 1.037 hộ sản xuất. Tổng doanh thu hàng năm của làng nghề ước đạt trên 900 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho 1.902 lao động với mức thu nhập bình quân đạt 7,4 triệu đồng/người/tháng.
Để nghề mộc phát triển bền vững, địa phương đã xây dựng nhiều chính sách thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư hạ tầng sản xuất, hiện nay xã đã có cụm công nghiệp Thái Yên với quy mô 21.29ha, tổng kinh phí 102 tỷ đồng. Các cơ sở sản xuất lớn đã di dời vào hoạt động trong cụm công nghiệp.
Hiện nay làng nghề có 5 sản phẩm được cấp chứng nhận OCOP cấp tỉnh gồm: Giường, kệ, bàn ghế sofa của doanh nghiệp Hoàng Lê Bình, bộ dụng cụ nhà bếp bằng gỗ của Công ty TNHH đỗ gỗ mỹ nghệ Thái Yên và bộ bàn ghế sofa của hộ kinh doanh Phan Đặng Luận. Việc đạt các sản phẩm ocop là một trong những tiêu chí then chốt, để xã Thanh Bình Thịnh được công nhận xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, lĩnh vực nổi trội về ngành nghề nông thôn năm 2023.
Những nghệ nhân làng mộc Thái Yên đã và đang kiên trì, viết nên trang sử mới cho nghề truyền thống. Tinh hoa làng nghề truyền thống Thái Yên vẫn được duy trì và phát triển, những nghệ nhân vẫn miệt mài sáng tạo và truyền nghề cho các thế hệ nghệ nhân tương lai nối nghề. Xây dựng làng nghề mộc truyền thống trở thành một trong những trung tâm sản xuất kinh doanh đồ gỗ lớn nhất của vùng Bắc Trung Bộ. Qua đó đẩy mạnh phát triển du lịch nông thôn và giữ gìn truyền thống văn hóa tâm linh độc đáo của người Việt trong làng nghề.
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nghề mộc Thái Yên hiện vẫn đứng vững, với nhiều sản phẩm nổi tiếng cả nước, góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững cho địa phương. Ngày 2/7/2011, tại nhà hát lớn Hà Nội, làng mộc Thái Yên đã được Hiệp hội làng nghề Việt nam phong tặng, là 1 trong 9 làng nghề có sự đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tháng 3/2019, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) đã cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể “Mộc Thái Yên - Làng nghề truyền thống Đức Thọ, Hà Tĩnh”.
