Sự thiếu hụt trong mô hình xử lý chất thải xanh
Theo ghi nhận, những ngày qua, người dân thôn Sơn Lương và Hạnh Phúc Đoàn (xã Đông Nam, TP Thanh Hóa) đã tập trung tại cổng Khu xử lý rác thải Đông Nam, chặn không cho xe rác vào. Nguyên nhân là do mùi hôi thối nồng nặc từ bãi rác phát tán mạnh, nhất là vào những ngày nắng nóng, độ ẩm cao. Cùng với đó, ruồi muỗi sinh sôi dày đặc, len lỏi vào từng bữa cơm, giấc ngủ của người dân.
Chị L, một người dân sống gần bãi rác, bức xúc chia sẻ: “Cửa đóng cả ngày cũng không ngăn được mùi hôi thối. Ruồi bu kín mâm cơm. Trẻ con, người già thường xuyên mệt mỏi, ăn không ngon, ngủ không yên vì mùi hôi và ruồi muỗi quá nhiều. Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị, nhưng tình trạng không những không cải thiện mà còn tồi tệ hơn. Giờ chỉ còn cách chặn xe để đòi quyền được hít thở không khí sạch”.
Việc không áp dụng các công nghệ tái chế, phân loại rác tại nguồn hay ủ phân hữu cơ cũng khiến lượng rác thải tại bãi Đông Nam ngày càng tăng, vượt quá công suất thiết kế ban đầu là 240-250 tấn/ngày, lên đến hơn 450 tấn/ngày, không thể kiểm soát được. Tình trạng nước thải từ rác chảy tràn ra môi trường cũng gây lo ngại về ô nhiễm nguồn nước.
Để giảm thiểu ô nhiễm, một hệ thống xử lý rác "xanh" dựa trên các phương pháp thân thiện với môi trường, như phân loại rác ngay từ nguồn, tái chế và tái sử dụng chất thải hữu cơ để giảm thiểu tác động đến môi trường được cho là cần thiết. Tuy nhiên, TP Thanh Hóa hiện vẫn phụ thuộc vào mô hình xử lý chất thải tập trung, gây áp lực lớn lên một bãi rác duy nhất.
Ngoài ra, lối sống xanh, hay lối sống bền vững, đòi hỏi mỗi cá nhân và cộng đồng phải chủ động trong việc giảm thiểu chất thải, tái chế và phân loại rác tại nguồn. Thế nhưng ý thức về lối sống xanh vẫn chưa được triển khai rộng rãi trong cộng đồng. Nhiều hộ dân vẫn không phân loại rác thải, khiến cho hệ thống xử lý rác trở nên quá tải và ô nhiễm.
Tạo dựng một chiến lược xanh cho TP Thanh Hóa
Để giải quyết vấn đề ô nhiễm và khôi phục hệ thống thu gom rác, TP Thanh Hóa cần phải thay đổi cách tiếp cận trong quản lý chất thải. Điều quan trọng là xây dựng một chiến lược quản lý rác thải bền vững, bao gồm việc phát triển các hệ thống xử lý rác phân tán và khuyến khích các mô hình xử lý xanh như phân loại rác tại nguồn, tái chế, ủ phân hữu cơ và xử lý chất thải sinh học.
Trước phản ứng quyết liệt của người dân, UBND TP Thanh Hóa đã ban hành Văn bản số 3295/UBND-NNMT yêu cầu các đơn vị liên quan khẩn trương khắc phục ô nhiễm tại Khu xử lý rác Đông Nam. Cụ thể, Công ty CP Đầu tư và Phát triển công nghệ môi trường Ecotech - đơn vị vận hành nhà máy xử lý rác - được yêu cầu tăng tần suất phun chế phẩm sinh học, che phủ kín khu vực ủ rác, hạn chế đảo rác vào thời điểm nắng nóng, nồm ẩm để giảm phát tán mùi.
Đối với khu chôn lấp rác do Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Thanh Hóa quản lý, TP yêu cầu xử lý mùi triệt để tại ô chôn lấp số 7, các mương rãnh nước rỉ rác, đồng thời khẩn trương che phủ toàn bộ các ô chôn lấp đã ngừng tiếp nhận rác nhưng bị rách bạt.
UBND xã Đông Nam được giao chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức đối thoại trực tiếp với người dân để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và thống nhất các giải pháp khắc phục. Đội Kiểm tra quy tắc đô thị thành phố cũng được yêu cầu giám sát chặt việc triển khai, kịp thời báo cáo nếu có diễn biến phức tạp. Để giảm tải cho bãi rác Đông Nam, thành phố cũng đã triển khai phương án chuyển 600 tấn rác đi đốt.
Theo các chuyên gia về môi trường, trước “sự cố” ô nhiễm môi trường này, TP Thanh Hóa cần khẩn trương đầu tư vào các công nghệ xử lý rác thân thiện với môi trường, giảm thiểu ô nhiễm không khí và nước. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ sở hạ tầng để hỗ trợ phân loại rác tại nguồn, tái chế và xử lý chất thải hữu cơ. Các chương trình tuyên truyền giáo dục cộng đồng về lối sống xanh cần được đẩy mạnh hơn nữa, để thay đổi thói quen tiêu dùng của người dân và giúp họ trở thành một phần trong giải pháp xử lý rác bền vững.
Một chiến lược xanh phải gắn liền với việc tạo ra các cơ hội việc làm xanh và khuyến khích các sáng kiến từ cộng đồng, như việc tái chế rác và phát triển các mô hình sản phẩm từ chất thải. Cùng với đó, chính quyền địa phương cần thực hiện giám sát độc lập về các dự án xử lý rác để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý môi trường.
TP Thanh Hóa không thể tiếp tục duy trì mô hình quản lý rác tập trung mà không thay đổi phương thức xử lý và ứng phó với thách thức ô nhiễm. Để thành phố có thể tiến tới một tương lai bền vững, lối sống xanh cần được lồng ghép vào mọi chiến lược và hoạt động của cộng đồng. Bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của chính quyền hay doanh nghiệp, mà là của mỗi người dân trong cộng đồng. Việc áp dụng các phương thức xử lý rác bền vững sẽ giúp giảm thiểu ô nhiễm và tạo ra một thành phố sạch, xanh và an toàn cho thế hệ mai sau.
