Bác sĩ trẻ bỏ phố về buôn
Giữa vùng đất đỏ bazan buôn Kla (xã Ea Na, tỉnh Đắk Lắk) nồng nàn hương cà phê mỗi độ vào mùa thu hoạch, câu chuyện khởi nghiệp của anh Y Pốt Niê (SN 1988) khiến nhiều người không khỏi nể phục. Từng là bác sĩ tốt nghiệp Đại học Y Dược Huế, công tác tại Bệnh viện Quân y 175 (TP HCM), anh lại bất ngờ rẽ hướng, từ bỏ chiếc áo blouse trắng để gắn bó trọn vẹn với cà phê – cây trồng chủ lực của tỉnh Đắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung.
Nhâm nhi ly cà phê đậm vị núi rừng Tây Nguyên, anh Y Pốt cười hiền: “Trước đây, tôi chưa từng nghĩ mình sẽ gắn đời với cà phê. Nhưng có lẽ chính hương cà phê mẹ rang gửi vào Sài Gòn đã khiến tôi thay đổi”.
Tốt nghiệp Trường Cao đẳng Y tế Đà Nẵng năm 2014, anh bắt đầu công tác tại một bệnh viện ở TP Đà Nẵng, sau đó chuyển vào TP HCM để tiếp tục theo đuổi đam mê y học. Trong thời gian này, những gói cà phê thủ công của mẹ gửi vào cho anh uống hàng ngày dần trở thành “sứ giả” vô hình, kết nối quê hương với nơi phố thị. Mỗi khi pha cà phê mời đồng nghiệp, anh lại nhận được lời khen và động viên nên quyết định thử bán thử sản phẩm quê nhà.
Ban đầu chỉ là vài ký cà phê rang xay bán cho bạn bè, dần dần niềm yêu thích biến thành ý tưởng khởi nghiệp. Năm 2019, sau một năm trở về quê làm việc trong ngành y, anh quyết định rẽ hướng hoàn toàn, tạm gác ống nghe, bắt đầu cuộc hành trình khởi nghiệp với hạt cà phê. Cũng từ quyết định táo bạo ấy, Công ty TNHH Ê Đê Café do anh Y Pốt làm Giám đốc được sáng lập, với khát vọng mang hương vị cà phê của người Ê Đê đi xa hơn.
Không có xưởng, cũng chẳng có máy móc, những ngày đầu khởi nghiệp, Y Pốt chỉ biết dựng tạm một túp lều giữa cánh đồng để rang cà phê bằng bếp củi. “Những hôm trời mưa, khói bay mịt mù, cà phê rang thủ công không đạt nhiệt độ chuẩn nên nhiều mẻ phải đổ bỏ. Thậm chí, thời gian đó khách liên tục phản hồi rằng cà phê không đảm bảo chất lượng”, anh nhớ lại.
Nỗ lực đưa cà phê vươn ra thế giới
Thế nhưng, khó khăn không khiến chàng trai Ê Đê ấy lùi bước. Anh miệt mài tự học kỹ thuật rang xay qua mạng, rồi tìm đến từng cơ sở sản xuất cà phê có tiếng để học hỏi kinh nghiệm. Gom góp từng đồng tiết kiệm, Y Pốt dựng căn nhà nhỏ đầu tiên làm xưởng chế biến cà phê.
Song, con đường khởi nghiệp vẫn không hề dễ dàng. Khi sản phẩm vừa định hình, anh lại đối mặt với thất bại mới – khách hàng rời bỏ và không quay trở lại. “Họ nói cà phê làm thủ công nên không đáp ứng được số lượng lớn phục vụ kinh doanh nên quyết định dừng hợp tác với chúng tôi để chuyển sang lấy cà phê rang máy của các doanh nghiệp khác”, Y Pốt nhớ lại.
Đối diện với những thất bại, Y Pốt không nản chí. Anh dồn vốn đầu tư máy móc để nâng cao năng suất, song vẫn giữ nguyên quy trình rang xay và phối hợp với phương pháp thủ công để gìn giữ hồn cốt của hạt cà phê Ê Đê.
Anh Y Pốt cũng là người khởi xướng một “cuộc cách mạng” trong cách trồng cà phê của bà con buôn làng. Anh kiên trì thuyết phục gia đình và người dân địa phương chuyển sang canh tác cà phê sạch, hạn chế sử dụng phân hóa học, ưu tiên phân vi sinh và các chế phẩm tự nhiên.
Ban đầu, không ít người phản đối kịch liệt, cho rằng “không bón phân hóa học thì cà phê lấy đâu mà sai quả?”. Thế nhưng, Y Pốt chọn cách im lặng để chứng minh bằng thực tế. Từng vụ mùa trôi qua, vườn cà phê của anh vẫn xanh tốt, hạt căng tròn, năng suất ổn định. Nhìn thấy kết quả ấy, bà con dần tin và bắt đầu làm theo.
Từ diện tích ít ỏi ban đầu, đến nay doanh nghiệp của anh Y Pốt đã hợp tác cùng 250 hộ dân trong vùng mở rộng vùng nguyên liệu lên hơn 300 ha cà phê. Mỗi vụ thu hoạch, anh sẵn sàng thu mua sản phẩm cho bà con cao hơn thị trường từ 5.000 – 10.000 đồng/kg, giúp nhiều hộ gia đình nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.
Từ chỗ chỉ bán được vài tạ cà phê bột mỗi ngày, đến nay, Y Pốt đã phát triển sản xuất ổn định, tiêu thụ hàng chục tấn cà phê nhân mỗi tháng. Không dừng lại ở đó, anh còn sáng tạo ra nhiều dòng sản phẩm mới như cà phê sầu riêng, cà phê khoai môn – mang đậm hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên và nhanh chóng được khách hàng đón nhận.
Để sản phẩm của mình ngày càng được nhiều người biết đến, Y Pốt tích cực tham gia các hội chợ nông sản, triển lãm, các sự kiện về nông sản hữu cơ trong và ngoài tỉnh. Đồng thời, tích cực giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội. Những buổi livestream trên TikTok và Facebook đã giúp Y Pốt Niê tiếp cận với rất nhiều khách hàng mới trên cả nước và quốc tế.
Anh còn tự học tiếng Anh để có thể giao tiếp trực tiếp với đối tác nước ngoài. Nhờ kiên trì và nỗ lực không ngừng, chàng trai Ê Đê dần nói tiếng Anh thông thạo như chính tiếng mẹ đẻ và chủ động tham gia các diễn đàn kinh tế nhằm tìm kiếm cơ hội hợp tác cho thương hiệu Ê Đê Café.
Nhờ sự bền bỉ và cố gắng không mệt mỏi, năm 2020, thương hiệu Ê Đê Café được Viện Nghiên cứu doanh nghiệp vừa và nhỏ cấp giấy chứng nhận “Đạt top 10 – thương hiệu nhãn hiệu uy tín ban miền, sản phẩm dịch vụ chất lượng cao”. Năm 2021, cà phê Robusta của Ê Đê Café đã được Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk đã trao giấy chứng nhận “Sản phẩm nông nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh”. Tháng 12/2021, sản phẩm cà phê bột Robusta của Y Pốt đã được UBND tỉnh Đắk Lắk cấp giấy chứng nhận Ocop 4 sao.
Đến nay, sản phẩm mang thương hiệu Ê Đê Café không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong nước, mà còn có mặt tại Đức, Mỹ, Canada, Hà Lan, Singapore, Đài Loan, Hồng Kông... Doanh nghiệp cũng tạo việc làm ổn định cho khoảng 150 lao động tại địa phương, phần lớn là người Ê Đê, với mức lương từ 5–7 triệu đồng/tháng.
Với những đóng góp và nỗ lực không ngừng, anh Y Pốt Niê đã vinh dự nhận nhiều bằng khen, giấy khen của các cấp chính quyền. Đặc biệt, anh được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam trao danh hiệu “Nông dân Việt Nam xuất sắc” năm 2022, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tặng Bằng khen “Thanh niên dân tộc, tôn giáo tiêu biểu” năm 2023, và năm 2025, được vinh danh là “Chi hội trưởng Chi hội nghề nghiệp điển hình”.
