Nội dung trên là một trong những chủ đề được thảo luận tại Hội thảo “Tài sản bảo đảm ngân hàng - Những vấn đề quan tâm hiện nay” do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 28/4 tại Hà Nội.
Tín chỉ carbon có thể trở thành một loại tài sản bảo đảm
Phát biểu khai mạc hội thảo, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng Lê Thị Thúy Sen khẳng định vấn đề tài sản bảo đảm ngân hàng cũng là một trong những vấn đề được quan tâm hiện nay. Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ, có những loại tài sản trước đây chưa được hình dung như tài sản số.
Đây rõ ràng là một giá trị, được định lượng vì vậy có thể đưa ra làm tài sản bảo đảm, thế chấp cho khoản vay. Hay như trong việc phát triển kinh tế xanh, tăng trưởng xanh, tín dụng xanh… tín chỉ carbon cũng đã ra đời và có thể trở thành một loại tài sản bảo đảm.
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, trong đó có nội dung liên quan đến tài sản số và tín chỉ carbon.
“Đây là những thí dụ điển hình thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc từng bước định hình hệ sinh thái cho các loại tài sản mới nổi như tài sản số và tín chỉ carbon”, bà Lê Thị Thúy Sen nhấn mạnh.
Tiến sỹ Vũ Thị Vân Anh, Trưởng phòng Cao cấp Khối ESG -KPMG Việt Nam cho rằng một đơn vị tín chỉ có thể giao dịch đại diện cho một tấn carbon dioxide (CO2) hoặc một lượng tương đương của một khí nhà kính khác để giảm hoặc loại bỏ khỏi bầu khí quyển của Trái Đất. Hiện có hai loại tín chỉ carbon đó là tín chỉ giảm phát thải và tín chỉ loại bỏ phát thải. Cơ chế sử dụng của tín chỉ carbon dùng để bù đắp carbon được thực hiện bên ngoài chuỗi giá trị của doanh nghiệp và được tính vào mục tiêu giảm phát thải. Bên cạnh đó, tín chỉ carbon đóng góp vào quá trình phát thải hoặc các danh mục hoặc các mục tiêu phát triển bền vững rộng lớn hơn.
Trên cơ sở đó, tín chỉ carbon có ý nghĩa nhằm giảm phát thải khí nhà kính và hỗ trợ các cam kết toàn cầu; tạo lập cơ chế thị trường linh hoạt, minh bạch và tin cậy; khuyến khích và thúc đẩy các hành vi bền vững tạo động lực cho các dự án bảo vệ môi trường, các sáng kiến nhằm giảm phát thải nhà kính hướng đến mục tiêu phát triển bền vững; tăng cường hiệu quả kinh tế vì tín chỉ cacbon được coi là một công cụ chính sách hiệu quả để giảm phát thải kín nhà kính với chi phí thấp nhất tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong việc quản lý khí thải nhà kính.
TS. Lê Thị Giang, Đại học Luật Hà Nội đánh giá: Mặc dù đã bước đầu được thừa nhận về mặt thương mại nhưng tín chỉ carbon vẫn chưa được pháp luật Việt Nam ghi nhận cụ thể là tài sản bảo đảm trong các giao dịch tín dụng ngân hàng. Đây là điểm nghẽn lớn cần tháo gỡ để loại hình tài sản mới này có thể thực sự tham gia sâu vào thị trường tài chính.
Với nhiều ý nghĩa quan trọng, Tiến sỹ Lê Thị Giang cho biết Việt Nam đã ban hành nghị định 06/2022/NĐ-CP dự kiến thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon vào năm 2025 và vận hành chính thức vào năm 2028. Tính đến năm 2024, Việt Nam có khoảng hơn 300 dự án tham gia thị trường carbon quốc tế, chủ yếu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và bảo vệ rừng.
Tuy nhiên, chi phí giao dịch tín chỉ carbon ở Việt Nam khá cao. Trung bình chi phí phát triển và xác minh một dự án tín chỉ carbon đạt tiêu chuẩn quốc tế dao động từ 100-500 nghìn USD/dự án, gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Việt Nam đang xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý đối với tài sản số và tín chỉ carbon
Phát biểu tại tọa đàm, Luật sư Trương Thanh Đức phân tích: "Muốn xác định tài sản bảo đảm có đủ điều kiện thế chấp ngân hàng hay không, cần xét hai tiêu chí cơ bản: tài sản đó phải có quyền sở hữu hợp pháp và không bị cấm giao dịch". Ông Đức cho rằng pháp luật hiện hành đã cho phép tài sản bảo đảm bao gồm cả tài sản hiện hữu và tài sản hình thành trong tương lai. Theo đó, tài sản số, tín chỉ carbon, hoàn toàn có thể được coi là một loại tài sản bảo đảm hợp pháp. Thậm chí, so với bất động sản chỉ có quyền sử dụng, tài sản số còn trao cho chủ sở hữu quyền sở hữu.
Tuy nhiên, theo ông Đức, việc ngân hàng nhận thế chấp tài sản số hay tín chỉ carbon vẫn cần hết sức thận trọng vì khó định giá và biến động giá rất mạnh. Bất kỳ sự biến động thất thường nào cũng có thể khiến trách nhiệm tài chính của ngân hàng trở nên nặng nề hơn.
Ông Đỗ Giang Nam, Thành viên Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC), cho biết Việt Nam đang xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý đối với tài sản số và tín chỉ carbon.
Việc hoàn thiện khung pháp lý là điều kiện cần thiết để ngân hàng có cơ sở tiếp nhận các tài sản mới làm bảo đảm tín dụng. Tuy nhiên, điều kiện đủ vẫn là việc các tổ chức tín dụng tự đánh giá và quyết định có chấp nhận loại tài sản này hay không, tùy theo khả năng quản lý và xử lý rủi ro.
Theo ông Nam, ngân hàng cần tính toán kỹ lưỡng, đặc biệt đối với khả năng quản lý, định giá và xử lý tài sản trong trường hợp rủi ro xảy ra. Với tín chỉ carbon, rủi ro lớn nhất vẫn là sự biến động về giá trị trên thị trường.
“Mục tiêu của Việt Nam đến năm 2028 là hình thành đầy đủ thị trường giao dịch tín chỉ carbon. Đây sẽ là điều kiện quan trọng để đảm bảo ngân hàng có các công cụ pháp lý và thương mại cần thiết để xử lý nợ liên quan đến tín chỉ carbon", ông Nam nhấn mạnh. Ông cũng đánh giá tín chỉ carbon là loại tài sản bảo đảm tiềm năng trong tương lai, với điều kiện phải đảm bảo cả tính pháp lý rõ ràng lẫn sự ổn định về giá.
Theo các chuyên gia, tín chỉ carbon đang ngày càng trở thành một công cụ tài chính phổ biến, được nhiều quốc gia phát triển xây dựng thị trường giao dịch sôi động. Việt Nam, với mục tiêu chuyển dịch sang nền kinh tế xanh và cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đang có cơ hội lớn để khai thác tín chỉ carbon không chỉ như một công cụ môi trường mà còn như một tài sản tài chính có giá trị.
Dù vậy, trong bối cảnh hiện nay, sự thận trọng của các ngân hàng là cần thiết. Song song với quá trình hoàn thiện pháp lý, việc xây dựng hệ thống giao dịch minh bạch, tiêu chuẩn thẩm định giá chuyên nghiệp và cơ chế quản lý rủi ro hiệu quả sẽ là những yếu tố quyết định để tín chỉ carbon có thể trở thành một phần thực sự của hệ sinh thái tài chính xanh tại Việt Nam.
Các chuyên gia cũng nêu quan điểm, Việt Nam cần thiết lập cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) trong lĩnh vực tài sản số và tín chỉ carbon. Điều này cho phép các mô hình mới được kiểm nghiệm trong môi trường pháp lý an toàn, từ đó điều chỉnh dần các quy định để phù hợp với thực tiễn mà không gây rủi ro cho hệ thống tài chính. Trong dài hạn, cần thúc đẩy hợp tác quốc tế về công nhận lẫn nhau đối với tài sản số và tín chỉ carbon, đặc biệt trong các giao dịch xuyên biên giới. Như vậy, các ngân hàng Việt Nam sẽ không chỉ tiếp cận nguồn vốn trong nước, mà còn mở rộng cơ hội hợp tác và huy động vốn quốc tế./.
