Tại Việt Nam, dù còn khá mới mẻ, AI trong nông nghiệp đã thu hút sự quan tâm của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, doanh nghiệp và nông dân. Việc áp dụng AI giúp người sản xuất phân tích, giám sát, dự đoán tác động môi trường, đưa ra giải pháp phù hợp, giảm rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Thực hiện Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030 (Quyết định 127/QĐ-TTg), Việt Nam hướng đến thúc đẩy AI trong nông nghiệp công nghệ cao. Một số mô hình bước đầu mang lại kết quả khả quan, như hệ thống quản lý điều khiển nông trại bằng AI của Netafim Việt Nam giúp nông dân tái canh cà phê đạt năng suất 5 tấn/ha, tăng gấp ba lần so với phương pháp truyền thống, đồng thời giảm chi phí sản xuất.
Nâng cao nhận thức và chuyển đổi số trong nông nghiệp
Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam tổ chức hội thảo “Ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo trong nâng cao năng suất nông nghiệp”. Hội thảo nhằm phân tích thực trạng nông nghiệp Việt Nam, tham mưu chính sách, đồng thời kết nối doanh nghiệp, nhà đầu tư, nhà khoa học và nông dân để thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp.
Mục tiêu đặt ra là nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy sản xuất, xây dựng kế hoạch cụ thể để phát triển ứng dụng AI trong nông nghiệp công nghệ cao. Qua đó, từng bước thông minh hóa, tự động hóa quy trình, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, bảo đảm truy xuất nguồn gốc và cung cấp thực phẩm sạch cho người tiêu dùng.
Chuyển đổi số trong nông nghiệp được xem là xu hướng tất yếu, nhất là khi tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng Internet tăng mạnh - hiện có khoảng 77% người dân nông thôn kết nối mạng, trong đó 91% truy cập hằng ngày. “Vùng nông thôn sẽ là nhân tố thúc đẩy giai đoạn bùng nổ tiếp theo của nền kinh tế số” – các chuyên gia nhận định.
Tuy nhiên, để ứng dụng thành công công nghệ mới, người nông dân cần được đào tạo để hiểu và vận hành các hệ thống AI. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang chịu tác động của biến đổi khí hậu, giá vật tư tăng và cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế.
Nhiều doanh nghiệp đã thử nghiệm ứng dụng AI trong các khâu sản xuất: truy xuất nguồn gốc, điều khiển ánh sáng, đánh giá sức khỏe cây trồng bằng máy bay không người lái, hay quản lý nông trại quy mô lớn. Những kết quả ban đầu khẳng định AI là công cụ hỗ trợ đắc lực cho nông nghiệp hiện đại.
Ứng dụng AI trong nông nghiệp Hà Nội
Hà Nội là địa phương đi đầu trong ứng dụng AI vào nông nghiệp công nghệ cao. Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn hiện lắp đặt hệ thống trạm thời tiết thông minh i.Mentos 3.3 A-G, có khả năng dự báo nhiệt độ, tốc độ gió, lượng mưa và tình hình sâu bệnh, giúp nông dân chủ động kế hoạch chăm sóc, bảo vệ rau quả.
Ông Hoàng Văn Vị (xã Chúc Sơn) chia sẻ: “Gia đình tôi được tập huấn về canh tác ứng dụng công nghệ cao, đã xây dựng 2.200m² nhà lưới kết hợp hệ thống tưới phun tự động. Dù chi phí ban đầu cao, nhưng có thể sử dụng 3–4 năm. Rau được Hợp tác xã bao tiêu ổn định 8.000 đồng/kg, thu nhập khoảng 200 triệu đồng/năm.”
Thực tiễn cho thấy, ứng dụng AI trong nông nghiệp mang lại hiệu quả rõ rệt nhưng vẫn còn nhiều “nút thắt” cần tháo gỡ: chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu lớn về truy xuất nguồn gốc, mã vùng trồng; hạ tầng thiết bị còn thiếu đồng bộ; chi phí phần cứng, phần mềm cao; trình độ và nhận thức của nông dân còn hạn chế. Để nông dân tiếp cận công nghệ mới, cần có sự hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật từ Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế. Khi đó, mới có thể đầu tư hệ thống AI, rô-bốt tự động hóa và các dịch vụ tư vấn hiệu quả.
Các cơ quan quản lý cần tiếp tục hoàn thiện chính sách, tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp, nhà khoa học và người nông dân, tạo hệ sinh thái chuyển đổi số nông nghiệp. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo sẽ giúp ngành nông nghiệp Hà Nội - và cả nước - phát triển thông minh, bền vững, minh bạch nguồn gốc, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và cung cấp thực phẩm sạch, an toàn cho người tiêu dùng./.
