Trong bối cảnh ngành điện tử ngày càng phụ thuộc sâu vào tiêu chuẩn từ các tập đoàn đa quốc gia, ESG đã không còn là lựa chọn mà trở thành điều kiện bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn đứng vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tại toạ đàm “Xây dựng chuỗi cung ứng bền vững ESG: từ lý thuyết đến thực hiện”, bà Đỗ Thị Thúy Hương - Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Ủy viên BCH Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp trong nước đang dần chuyển trọng tâm từ mục tiêu năng suất và chi phí sang thực hành ESG, xem đây là yêu cầu mang tính quyết định đối với khả năng tham gia chuỗi cung ứng.
Theo bà Hương, yêu cầu từ các đối tác quốc tế đã khiến những quy tắc vốn được xem là mang tính tự nguyện dần trở thành rào buộc bắt buộc. Chuỗi cung ứng phải xanh hơn, minh bạch hơn và có trách nhiệm hơn; bất kỳ doanh nghiệp nào muốn tham gia đều phải chứng minh được điều đó. Ngành điện tử, vốn chịu tác động mạnh từ các tập đoàn xuyên quốc gia, vì thế càng chịu áp lực lớn hơn trong việc thích nghi với “luật chơi” mới.
Trên thực tế, nhiều chính sách mới đang được thúc đẩy trên phạm vi quốc tế, từ nhãn sinh thái EPEAT, Hộ chiếu sản phẩm kỹ thuật số đến cơ chế CBAM trong thị trường EU. Ở trong nước, hơn 2.100 doanh nghiệp sẽ phải kiểm kê khí nhà kính trong thời gian tới, trong đó nhóm doanh nghiệp điện tử chiếm hơn 10%. Những yêu cầu ngày càng chặt chẽ này vừa tạo sức ép, vừa buộc doanh nghiệp phải thay đổi nếu không muốn bị loại khỏi dòng chảy thương mại.
Bức tranh toàn ngành vì thế đang ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Theo bà Hương, một bộ phận doanh nghiệp đã bắt đầu đo lường năng lượng, khí thải, đầu tư thiết bị tiết kiệm điện, quan tâm hơn đến phúc lợi người lao động cũng như đẩy mạnh minh bạch trong quản trị. Tuy vậy, các doanh nghiệp nhỏ hoặc chưa tham gia xuất khẩu vẫn loay hoay, thậm chí do dự khi tiếp cận ESG. Một phần vì nhận thức chưa đầy đủ, phần khác vì nỗi lo chi phí sẽ đội lên và ảnh hưởng khả năng cạnh tranh.
Tuy nhiên, lãnh đạo Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cho rằng thực hành ESG không phải lúc nào cũng tốn kém. Ở cấp độ nền tảng, tức là tuân thủ đúng các quy định tối thiểu, doanh nghiệp thường không phải đầu tư quá nhiều. Chi phí chỉ thực sự tăng lên khi bước sang các tiêu chuẩn cao hơn về môi trường hay trách nhiệm xã hội. Dù vậy, khoản đầu tư này được nhận định là sinh lợi lâu dài vì giúp doanh nghiệp đạt chuẩn quốc tế và mở rộng cơ hội tham gia chuỗi cung ứng.
Từ góc độ doanh nghiệp sản xuất, ông Đàm Đắc Quang - CEO Lumi Vĩnh Phúc cho biết, đa số đối tác gần đây đều yêu cầu kiểm chứng các tiêu chí ESG. Vì vậy, Lumi đã bắt đầu áp dụng những bước đi đầu tiên như triển khai hệ thống quản lý ISO, đưa năng lượng tái tạo vào vận hành.
Song ông Quang cũng thừa nhận việc thực hiện ESG không hề đơn giản: thiếu kiến thức chuyên sâu, chi phí đầu tư lớn và áp lực đảm bảo tiến độ, chất lượng đều là những thách thức đáng kể. Chỉ một khâu không đồng bộ có thể ảnh hưởng đến sản xuất và thời gian giao hàng.
Để hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng yêu cầu mới của thị trường, Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cho biết sẽ xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ ESG với năm trụ cột trọng tâm. Theo kế hoạch, hiệp hội sẽ tổ chức các khóa đào tạo theo chuẩn quốc tế, hướng dẫn doanh nghiệp xây dựng báo cáo ESG, đồng thời đào tạo đội ngũ kiểm toán viên nội bộ. Một bộ hướng dẫn ESG dành riêng cho ngành điện tử cũng đang được xây dựng nhằm tạo khung thực hành phù hợp với đặc thù doanh nghiệp Việt.
Nhìn tổng thể, ESG không chỉ là thước đo trách nhiệm mà đang trở thành “giấy thông hành” của doanh nghiệp điện tử trong thời kỳ hội nhập sâu rộng. Những bước dịch chuyển hiện tại, dù chậm hay nhanh, đều hướng tới mục tiêu chung: một ngành điện tử Việt Nam xanh hơn, minh bạch hơn và đủ sức cạnh tranh trên bản đồ sản xuất toàn cầu.
