Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) mới đây đã công bố dự thảo tiêu chuẩn này để lấy ý kiến rộng rãi. Văn phòng Chứng chỉ rừng Việt Nam là đơn vị chủ trì soạn thảo theo Quyết định số 2077/QĐ-BNN-KHCN ngày 26/8/2024, với mục tiêu hình thành khung tiêu chí, quy trình và yêu cầu kỹ thuật thống nhất trong việc cấp tín chỉ carbon rừng.
Tín chỉ carbon rừng được hiểu là chứng nhận có thể giao dịch thương mại, đại diện cho quyền phát thải một tấn CO₂ hoặc lượng khí tương đương (CO₂e). Nguồn tín chỉ này được tạo ra từ các dự án REDD+ (giảm phát thải do mất và suy thoái rừng), A/R (trồng rừng mới), IFM-N (cải thiện rừng tự nhiên nghèo), IFM-P (nâng cao năng suất rừng trồng) hay AFP (canh tác nông lâm kết hợp). Các dự án này vừa giúp hấp thụ carbon, vừa mang lại lợi ích xã hội, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng.
Theo dự thảo, tín chỉ sẽ chỉ được cấp khi dự án đảm bảo tính bổ sung, tức lượng giảm phát thải chỉ đạt được nếu có dự án, đồng thời không trùng lặp với các chương trình khác. Hồ sơ dự án phải minh bạch về quyền sử dụng đất, không có tranh chấp, phù hợp quy hoạch rừng và tuân thủ quy định bảo vệ môi trường. Dự thảo cũng quy định rõ thời gian và điều kiện cấp tín chỉ cho từng loại dự án, từ 5 đến 10 năm, có thể gia hạn tối đa hai lần, nhằm đảm bảo tính liên tục và ổn định.
Một trong những điểm nhấn của dự thảo là quy trình giám sát, thẩm định và xác minh độc lập. Các tổ chức đánh giá (VVB) phải đạt chứng nhận năng lực theo TCVN ISO 14065, hoạt động hợp pháp và có chuyên môn cao. Hồ sơ dự án bao gồm dữ liệu đo đạc, bản đồ, báo cáo giám sát định kỳ, cùng các chứng cứ pháp lý về quyền sử dụng đất và kế hoạch quản lý rừng bền vững, tất cả đều phải được số hóa và công khai để đảm bảo tính minh bạch.
Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu đạt Net Zero vào năm 2050, việc hoàn thiện tiêu chuẩn tín chỉ carbon rừng không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật mà còn là công cụ chính sách quan trọng. Khi hệ thống tiêu chuẩn, dữ liệu và giám sát được đồng bộ, thị trường carbon rừng sẽ trở thành một trụ cột của kinh tế xanh, giúp Việt Nam mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút đầu tư và khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào nỗ lực giảm phát thải.
Tín chỉ carbon rừng vì thế không chỉ góp phần ứng phó biến đổi khí hậu, mà còn mở ra hướng phát triển bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, một bước đi chiến lược để Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
Trần Huyền