Năm 2025, tình hình chính trị và kinh tế thế giới được dự báo tiếp tục có nhiều biến động phức tạp, ảnh hưởng đến thị trường hàng hóa trong và ngoài nước. Do đó, mặc dù đã đạt được một số kết quả tích cực bước đầu, nhưng so với mục tiêu xuất khẩu đặt ra cho cả năm nay đòi hỏi phải có những giải pháp đột phá và sự cố gắng nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp.
Theo ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), trên thực tế, nguồn nguyên liệu cho xuất khẩu gỗ của Việt Nam chưa thực sự ổn định và thiếu nguyên liệu gỗ lớn, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nhập khẩu gỗ từ nước ngoài dẫn đến tăng giá thành sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của gỗ Việt với các thị trường xuất khẩu gỗ khác.
Cũng theo Tổng Thư ký Viforest, mặc dù thị trường tiếp nhận sản phẩm gỗ của Việt Nam tương đối ổn định, song chưa thật sự đa dạng. Điều này về lâu dài có thể dẫn đến những tác động không tốt, đặc biệt là trong bối cảnh tình hình thế giới phức tạp như hiện nay.
Do đó, liên quan đến việc Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế đối ứng 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, xuất khẩu nông sản của Việt Nam nói chung và ngành gỗ nói riêng khi sang Mỹ sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp.
Đặc biệt, “xét riêng với ngành gỗ, tác động của chính sách thuế được dự báo sẽ rất nghiêm trọng. Bởi, gỗ và sản phẩm gỗ là mặt hàng có giá trị xuất khẩu và thặng dư thương mại lớn nhất trong các mặt hàng nông, lâm, thủy sản chủ lực của Việt Nam sang Mỹ” - Tổng Thư ký Viforest nói.
Theo ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), ngắn hạn, ngay lập tức làm giảm số lượng đơn hàng và ngừng nhận đơn đặt hàng từ khách hàng. Nhiều khách hàng đã thông báo ngừng đặt hàng hoặc yêu cầu hoãn giao hàng, gây gián đoạn nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng. Cùng với đó là áp lực về giá, khi một số khách hàng yêu cầu giảm giá sản phẩm. Điều này làm tăng gánh nặng cho các nhà cung cấp trong việc giữ giá cả ổn định, dù chi phí nguyên liệu và nhân công không giảm.
Tiếp theo, doanh nghiệp phải đối mặt với tình trạng tồn kho lớn do không thể xuất khẩu hàng hóa đi, tạo áp lực tài chính và làm giảm khả năng sinh lời. Nhiều công ty phải đóng cửa nhà máy hoặc tạm ngừng sản xuất, dẫn đến tình trạng mất việc làm cho công nhân, khiến thu nhập của họ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Dài hạn, các doanh nghiệp ngành gỗ cho rằng, khi mức thuế này tiếp tục được áp dụng trong thời gian dài, tác động tiêu cực đến doanh nghiệp càng rõ nét hơn. Cụ thể, mất thị phần và giảm sức cạnh tranh với các quốc gia khác như Thái Lan, Malaysia hay Mexico là một trong những nguy cơ mà doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt.
Đương nhiên khi các sản phẩm gỗ từ Việt Nam mất đi lợi thế cạnh tranh do thuế quá cao, khách hàng sẽ chuyển sang các quốc gia có mức thuế thấp hơn, khiến thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam bị thu hẹp.
Ngoài ra, doanh nghiệp còn đối mặt với áp lực lớn về chi phí và cần phải thay đổi cơ cấu sản xuất, điều này không chỉ gây mất ổn định mà còn làm giảm lợi nhuận, thậm chí dẫn đến nguy cơ phá sản cho nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa...
Trong thời gian qua, ngành chế biến gỗ Việt Nam đã và đang khẳng định vị thế vững chắc trên bản đồ thương mại toàn cầu, không chỉ với kim ngạch xuất khẩu ấn tượng mà còn nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ, bền vững. Từ một quốc gia chủ yếu xuất khẩu nguyên liệu thô, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những trung tâm sản xuất và cung ứng đồ gỗ, nội thất hàng đầu thế giới.
Tuy nhiên, để ngành gỗ Việt tiếp tục phát triển bền vững, ông Võ Quang Hà, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tân Vĩnh Cửu (Tavico) khuyến nghị, ngành gỗ phải trang bị tư duy mới để thích ứng với những khó khăn trước mắt. Đi song song "hai chân" cả thị trường trong nước và xuất khẩu, đồng thời định vị lại thị trường, sản phẩm, nguồn nguyên liệu là việc cần phải làm lúc này.
Về phía cơ quan chức năng, cần phân tích lợi thế cạnh tranh của từng địa phương, xác định từng loại gỗ nguyên liệu cho từng loại sản phẩm.
Về phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Lam, Giám đốc điều hành Công ty CP Lâm Việt cho hay, doanh nghiệp đang hướng đến xuất khẩu trực tuyến, bớt khâu trung gian. Dự kiến, trong tháng 4 này, sẽ có 3 container hàng được xuất khẩu và thử bán trên sàn thương mại điện tử Amazon.
Cũng theo ông Lam, các doanh nghiệp ngành gỗ đã đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường từ nhiều năm nay, trong đó, có các thị trường như Anh, EU, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc… và đang có xu hướng mở thị trường sang Trung Đông.
Đối với chế biến, thương mại gỗ và lâm sản, tập trung ưu tiên sử dụng trang thiết bị hiện đại, tự động, chuyên môn hóa, tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng cao. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cấp cơ sở vật chất... Đồng thời, ưu tiên phát triển trung tâm giao dịch gỗ, xây dựng 1 trung tâm giao dịch sản phẩm gỗ quôc tế, mở cửa thị trường.
Ngành gỗ Việt Nam đã và đang chuẩn hóa chất lượng đạt được các tiêu chuẩn quốc tế như Luật Lacy (Mỹ), Luật Chống khai thác gỗ bất hợp pháp (Australia), Luật Gỗ sạch (Nhật Bản), Luật Sử dụng gỗ bền vững (Hàn Quốc) và các quy định của Liên minh châu Âu về chống mất rừng. Những nỗ lực này sẽ giúp ngành gỗ và lâm sản không chỉ giúp ngành phát triển mà còn góp phần vào mục tiêu giảm phát thải, bảo vệ môi trường.
Đặc biệt, các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ cần chú trọng nguyên liệu đầu vào của ngành công nghiệp gỗ. Bởi, muốn có ngành công nghiệp gỗ mạnh, đủ sức cạnh tranh để tiếp cận các thị trường tiềm năng, cần phải tập trung phát triển hiệu quả nguồn nguyên liệu gỗ hợp pháp, có chứng chỉ quản lý rừng bền vững và chất lượng cao.
