Nửa thế kỷ đồng hành: Từ hợp tác đến những thành tựu nổi bật
Buổi lễ có sự tham dự của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long; bà June Kunugi – Giám đốc UNICEF khu vực Đông Á – Thái Bình Dương; bà Sophie Kiladze – Chủ tịch Ủy ban Liên hợp quốc về Quyền trẻ em; cùng hơn 200 đại biểu là đại diện các ban, bộ, ngành, đoàn thể trung ương và địa phương, các cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế, các chuyên gia và nhiều em học sinh.
UNICEF là cơ quan Liên hợp quốc đầu tiên mở văn phòng tại Hà Nội vào năm 1975, ngay sau khi Việt Nam thống nhất. Trong 50 năm qua, tổ chức này đã sát cánh cùng Việt Nam trong nhiều chương trình mang tính nền tảng, từ tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ – trẻ em, cải thiện nước sạch và vệ sinh, giáo dục hòa nhập, xây dựng hệ thống bảo vệ trẻ em, đến nâng cao năng lực hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng.
Những nỗ lực này đã giúp Việt Nam đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong lĩnh vực chăm sóc và bảo vệ trẻ em. Tỷ lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm mạnh từ 58‰ vào năm 1990 xuống còn 16,9‰ vào năm 2024, trong khi tỷ lệ tử vong trẻ em dưới 1 tuổi giảm từ 44,4‰ xuống 11,3‰ và tỷ lệ tử vong sơ sinh giảm từ 44‰ xuống còn 9‰.
Đồng thời, hơn 90% trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin, góp phần nâng cao sức khỏe toàn diện cho trẻ. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân ở trẻ em dưới 5 tuổi cũng giảm đáng kể, từ 38,7% năm 1998 xuống còn 10,4% năm 2024, và tỷ lệ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt giảm từ 7% vào năm 2020 xuống còn 3,2% vào năm 2024.
Bên cạnh đó, số trẻ em tử vong do tai nạn và thương tích mỗi năm cũng giảm từ 3–5% trong giai đoạn 2022–2024, cho thấy các chính sách và chương trình bảo vệ trẻ em đã phát huy hiệu quả trên thực tiễn.
Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh: “Sự hỗ trợ liên tục, quý báu của UNICEF trong nửa thế kỷ qua không chỉ mang giá trị vật chất cụ thể, mà còn là nguồn động viên tinh thần to lớn, thể hiện tình đoàn kết quốc tế sâu sắc, giúp Việt Nam đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển con người, giảm nghèo, nâng cao phúc lợi trẻ em, đóng góp thiết thực vào việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững và chiến lược phát triển quốc gia qua các thời kỳ.”
Thực hiện CRC: Bảo đảm quyền trẻ em trong đời sống và chính sách
Việt Nam là quốc gia châu Á đầu tiên và thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em vào năm 1990. 35 năm thực hiện CRC, hệ thống pháp luật về trẻ em ngày càng hoàn thiện, đặc biệt là Luật Trẻ em năm 2016 đã khẳng định trẻ em là chủ thể quyền, không chỉ là đối tượng được chăm sóc.
Trong thực tiễn, quyền tham gia của trẻ em tại Việt Nam ngày càng được coi trọng và thực hiện một cách thiết thực. Nhiều diễn đàn trẻ em được tổ chức ở các cấp, cùng với Hội đồng trẻ em và các phiên họp giả định như “Quốc hội trẻ em”, tạo cơ hội để các em bày tỏ ý kiến và tham gia vào quá trình ra quyết định.
Bên cạnh đó, các mô hình lắng nghe tiếng nói trẻ em trong xây dựng và thực thi chính sách đã được triển khai rộng rãi, giúp đảm bảo rằng quan điểm và nhu cầu của trẻ được ghi nhận. Đồng thời, trẻ em, đặc biệt là những em ở vùng sâu, vùng xa hoặc có hoàn cảnh đặc biệt, ngày càng được tiếp cận giáo dục chất lượng và các chương trình bảo vệ toàn diện, góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần.
Bà Sophie Kiladze – Chủ tịch Ủy ban Liên hợp quốc về Quyền trẻ em – nhận định: "Những thành tựu của Việt Nam hiện hữu trong cuộc sống của trẻ em: giảm tử vong, giảm nghèo, mở rộng tiếp cận giáo dục, phòng ngừa lao động trẻ em, cải thiện nước sạch và vệ sinh, củng cố hệ thống tư pháp trẻ em và tập trung vào trẻ em vùng khó khăn".
Bà June Kunugi nhấn mạnh: “Kỷ nguyên vươn mình là cơ hội để đầu tư vào nguồn nhân lực – xây dựng một thế hệ khỏe mạnh, được giáo dục và được trao quyền. UNICEF sẽ sát cánh cùng Việt Nam để thu hẹp khoảng cách còn tồn tại, khai thác các cơ hội số an toàn, chuẩn bị cho thanh thiếu niên sẵn sàng cho nền kinh tế tương lai, và đảm bảo khả năng phục hồi khí hậu, hòa nhập xã hội là trọng tâm mọi chính sách”.
Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Nguyễn Phạm Duy Trang khẳng định: “Trung ương Đoàn cam kết chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan và toàn xã hội để xây dựng môi trường an toàn, lành mạnh, tràn đầy yêu thương cho trẻ em, khơi dậy khát vọng cống hiến trong thế hệ trẻ, đồng hành cùng các em phát triển toàn diện”.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh: “Mỗi nỗ lực hôm nay đều hướng đến mục tiêu: trẻ em Việt Nam được lớn lên trong môi trường an toàn, lành mạnh, được chăm sóc toàn diện và phát triển tối đa tiềm năng. Bộ Y tế cam kết tiếp tục đồng hành với UNICEF, các tổ chức quốc tế, các bộ, ngành và địa phương để biến cam kết thành hành động bền vững, gắn với chiến lược phát triển dài hạn”.
Lễ kỷ niệm 50 năm hợp tác Việt Nam – UNICEF không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường nửa thế kỷ vun đắp quyền trẻ em, mà còn mở ra giai đoạn hợp tác mới, hướng tới mục tiêu: mọi trẻ em Việt Nam đều được bảo vệ, chăm sóc, phát triển toàn diện và không ai bị bỏ lại phía sau./
