Cụ thể, trong tháng 4/2025, tổng số vốn giải ngân ước đạt 48.206,1 tỷ đồng, tăng mạnh so với mức 80.306,8 tỷ đồng của quý 1/2025. Trong đó, tỷ lệ giải ngân trong tháng 1 chỉ đạt 1,26%, tháng 2 là 5,43%, và tháng 3 là 9,72% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Sự tăng tốc trong giải ngân vốn đầu tư công chủ yếu đến từ các nỗ lực mạnh mẽ của Chính phủ và các bộ, ngành. Vào ngày 5/4/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 32/CĐ-TTg, yêu cầu đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 và điều chỉnh mục tiêu giải ngân năm nay lên 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thay vì chỉ đạt ít nhất 95%.
Trong công điện, Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phải coi việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 là một nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu. Các lãnh đạo của các bộ, cơ quan và địa phương cần nâng cao trách nhiệm, theo dõi sát sao tiến độ, xác định rõ các vướng mắc và nguyên nhân chậm trễ của từng dự án để kịp thời tháo gỡ. Nếu vượt thẩm quyền, họ phải báo cáo lên cấp có thẩm quyền.
Tiếp tục nhấn mạnh tính cấp bách, trong Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 22/4/2025, Thủ tướng yêu cầu triển khai các nhiệm vụ, giải pháp mạnh mẽ và hiệu quả hơn nữa để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công, đồng thời thúc đẩy hợp tác công - tư và lấy đầu tư công làm động lực cho tăng trưởng.
Trong tháng 4 vừa qua, các tổ công tác thúc đẩy giải ngân của Chính phủ đã tiếp tục hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các bộ, ngành, địa phương có tiến độ giải ngân chậm và các dự án lớn, trọng điểm. Nhiều địa phương, như Tuyên Quang, đã ban hành kế hoạch thực hiện các công điện của Thủ tướng, chỉ đạo các chủ đầu tư, ban quản lý, sở, ngành, huyện và thành phố cụ thể hóa nhiệm vụ để đảm bảo đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tổng kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 được giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương là 825.922,3 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có hơn 97.000 tỷ đồng từ nguồn vốn kế hoạch của các năm trước được kéo dài và vốn do các địa phương tự cân đối, bổ sung.
Tính đến thời điểm hiện tại, tổng vốn đầu tư công đã lên đến 923.030,5 tỷ đồng - mức cao chưa từng có từ trước đến nay.
Tính đến cuối tháng 4/2025, số vốn đã được phân bổ đạt 869.751,5 tỷ đồng, tương đương 96,63% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao. Tuy nhiên, vẫn còn 19 bộ, cơ quan trung ương và 22 địa phương chưa hoàn tất việc phân bổ, với tổng số vốn còn lại là 27.861,8 tỷ đồng.
Đáng chú ý, riêng phần vốn ngân sách trung ương chưa phân bổ chi tiết vẫn còn tới 9.965,9 tỷ đồng, dù đã quá thời hạn 15/3/2025 mà Chính phủ yêu cầu phải hoàn thành việc phân bổ. Việc chậm trễ này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án, mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị thu hồi vốn nếu không được xử lý kịp thời.
Lũy kế đến ngày 30/4/2025, tổng số vốn đã được giải ngân đạt khoảng 130.961,9 tỷ đồng, tương đương 14,19% tổng kế hoạch - thấp hơn so với cùng kỳ năm 2024 (16,64%).
Trong đó, vốn từ ngân sách địa phương đạt 17,2%, cao hơn mức trung bình, trong khi vốn từ ngân sách trung ương lại tiếp tục là điểm nghẽn, làm chậm tiến độ giải ngân chung.
Trong tổng số 110 đơn vị được giao vốn, chỉ có 10 bộ, cơ quan trung ương và 35 địa phương có tỷ lệ giải ngân vượt mức trung bình. Một số đơn vị tiêu biểu như: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (86,43%), Đài Tiếng nói Việt Nam (73,82%), Ngân hàng Chính sách xã hội (41,16%), Bộ Công an (27,24%) và Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20,66%). Một số địa phương có tỷ lệ giải ngân trên 30% bao gồm: Phú Thọ (44,39%), Lào Cai (43,45%), Thanh Hóa (39,15%), Hà Nam (38,44%), Bắc Kạn (32,61%), Hà Tĩnh (31,88%), Tuyên Quang (31,08%), Hà Giang (30,64%) và Lâm Đồng (30,08%).
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa giải ngân (9 bộ, cơ quan trung ương, bao gồm: Văn phòng Chủ tịch nước, Thanh tra Chính phủ, Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Kiểm toán nhà nước,…) hoặc giải ngân rất thấp (15 bộ, cơ quan trung ương giải ngân dưới 5% như: Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Ngoại giao; Bộ Y tế; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Đại học quốc gia Hà Nội; Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh,… và 12 địa phương giải ngân dưới 10% như: Khánh Hòa; Cao Bằng; Bình Dương; Đồng Nai; An Giang; Sóc Trăng; Quảng Trị…).
Bên cạnh đó, những vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Trong quá trình sắp xếp lại bộ máy, rà soát lại, có những dự án dù đã hoàn tất bước chuẩn bị, nhưng kiểm tra phát hiện không còn hiệu quả, buộc phải dừng triển khai.
Ngoài ra, do một số địa phương vẫn chưa phân bổ được nguồn thu ngân sách. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ triển khai các dự án sử dụng vốn đầu tư công, trong khi năm 2025 đặt ra yêu cầu đẩy mạnh đầu tư công để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Theo quy luật từ nhiều năm trong giải ngân vốn đầu tư công là “đầu năm thong thả”, nhưng "cuối năm vất vả". Tuy nhiên, năm 2025 là năm cuối của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, việc chậm giải ngân vốn đầu tư công sẽ ảnh hưởng rất lớn tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ nhiều góc độ khác nhau.
Theo bà Nguyễn Minh Thảo, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược (CIEM), vốn đầu tư công giải ngân tăng thêm 1% sẽ làm GDP tăng thêm 0,06%, góp phần tích cực cho tăng trưởng kinh tế.
Nhiều chuyên gia kinh tế cũng nhận định, áp lực giải ngân vốn đầu tư công trong năm nay rất lớn. Nếu như không có sự đột phá về cơ chế, trách nhiệm cũng như nhận diện và xử lý các sai phạm thì khả năng hoàn thành còn thấp hơn năm 2024.
Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, TS. Nguyễn Bích Lâm, chuyên gia kinh tế cho rằng, Chính phủ và các nhà lập pháp cần tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế với quan điểm đổi mới tư duy, tầm nhìn, tất cả vì lợi ích của dân tộc, kiên quyết xóa bỏ lợi ích ngành, lợi ích nhóm dưới mọi hình thức, ưu tiên rà soát toàn diện tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt trong hình thành, phân bổ và triển khai các dự án đầu tư.
Nhằm đạt tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 vượt trên 100% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Tài chính cũng đã đề xuất một số kiến nghị và giải pháp quan trọng để đảm bảo việc thực hiện hiệu quả:
Thứ nhất, đối với số vốn đã phân bổ, tiếp tục thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về đôn đốc đẩy mạnh phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 quy định tại Nghị quyết số 77/NQ-CP ngày 10/4/2025, Công điện số 16/CĐ-TTg ngày 18/02/2025, Công điện số 32/CĐ-TTg ngày 05/4/2025, Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 22/4/2025; Quyết định số 523/QĐ-TTg ngày 06/3/2025 về thành lập các Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công hằng năm tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Đồng thời, triển khai công văn số 423/BTC-ĐT ngày 14/01/2025 của Bộ Tài chính về đôn đốc phân bổ, nhập dự toán Tabmis và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn NSNN năm 2025 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương.
Thứ hai, đối với số vốn ngân sách trung ương (NSTW) chưa phân bổ chi tiết sau ngày 15/3/2025, thực hiện chỉ đạo tại Nghị quyết số 77/NQ-CP ngày 10/4/2025 của Chính phủ, Bộ Tài chính đã có văn bản số 4924/BTC-TH ngày 16/4/2025 gửi Thủ tướng Chính phủ về việc phân bổ kế hoạch đầu tư công vốn NSTW của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Theo đó, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ về đề xuất phương án xử lý đối với số vốn chưa phân bổ chi tiết sau ngày 15/3/2025; đồng thời, giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tổng hợp đề xuất bổ sung kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2025 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, báo cáo Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2025 theo quy định.
Thứ ba, đối với các dự án sử dụng vốn ODA, các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư được yêu cầu bám sát tiến độ thực hiện và tiến độ điều chỉnh dự án, nhanh chóng tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh, tập trung thúc đẩy giải ngân cho các dự án đã hoàn tất thủ tục đầu tư, đấu thầu và ký hợp đồng; đồng thời cần chủ động phối hợp với Bộ Tài chính để trao đổi với các nhà tài trợ nếu phát sinh vấn đề.
Thứ tư, đối với vốn ngân sách địa phương, đề nghị các địa phương đẩy nhanh tiến độ thu ngân sách địa phương, đặc biệt là thu sử dụng đất để đảm bảo tiến độ phân bổ vốn.
Thứ năm, đối với khó khăn liên quan đến chương trình mục tiêu quốc gia: Các chủ Chương trình/dự án/tiểu dự án thành phần và UBND tỉnh kịp thời nắm bắt các khó khăn, vướng mắc trong tổ chức triển khai của địa phương (đặc biệt là các đơn vị cấp xã) để chỉ đạo, tháo gỡ, hướng dẫn, thậm chí cử cán bộ chuyên trách hỗ trợ các đơn vị cấp xã.
Thứ sáu, cần rút kinh nghiệm sâu sắc trong công tác tổ chức triển khai, nhất là với những dự án có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp, thi công trong điều kiện thời gian gấp rút, địa hình và thời tiết không thuận lợi. Việc tăng cường kiểm tra, giám sát, phân công trách nhiệm rõ ràng, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành là yêu cầu then chốt để đảm bảo hiệu quả thực hiện.
Thứ bảy, các chủ đầu tư cần khẩn trương phối hợp với nhà thầu ngay sau khi ký hợp đồng để thực hiện thủ tục tạm ứng theo đúng quy định, tạo điều kiện chuẩn bị vật tư, vật liệu phục vụ thi công; đồng thời đẩy nhanh công tác nghiệm thu và hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay khi có khối lượng thực hiện nhằm tăng tốc giải ngân, đảm bảo đúng hạn.
Cuối cùng, Bộ Tài chính đề xuất xây dựng kế hoạch giải ngân cụ thể theo từng tháng, từng quý và yêu cầu các chủ đầu tư báo cáo tiến độ thường xuyên. Đây sẽ là cơ sở để rà soát, điều chỉnh, cắt giảm kế hoạch vốn ở những dự án chậm giải ngân, chuyển sang cho các dự án có khả năng triển khai tốt hơn, đặc biệt là những công trình trọng điểm, cấp bách và có ý nghĩa chiến lược về hạ tầng.